Performans esaslı ve duyarlı bir devlet yönetimi anlayışı kapsamında kamu mali yönetiminde yurttaşlarla kamu yönetimleri arasındaki ilişkilerde yeni düzenlemelerin yapılması, bilişim teknolojisinin kamu yönetiminde derinlik, yaygınlık ve genişlik kazanması, yönetsel alanların iyileştirilmesi, denetimin danışmanlık fonksiyonunun ön plana çıkarılması gibi daha etkin yönetim şekli amaçlanmıştır.
Söz konusu ihtiyaç ve değişimin arka planında; piyasa merkezli ve müşteri tercihli kamu hizmetlerinin, verimlilik kriterine sahip etkin yönetsel yapılar aracılığı ile sunulmasını sağlayan, özel sektörün kabul ettiği standartların kamu kesiminde de ulaşılabilmesine imkan veren bir anlayış çerçevesinde, sonuç - çıktı odaklı yönetim olarak da tanımlanması mümkün olan yeni kamu işletmeciliği (YKİ) anlayışının yattığını söylemek mümkündür.
Bu yeni yaklaşım, yönetim kademesine, özellikle hacimsel olarak büyük ve karmaşık yapıdaki örgütlerin nasıl yönetileceği konusunda önemli fikirler sunmak suretiyle özel kesim işletme kavramlarının ve tekniklerinin kamu kesiminde uygulanmasını önererek, Weberyan bürokrasi anlayışı yerine, piyasa ilkelerine ve bireylerin memnuniyetine dayanan, esnek, karar verme süreçlerinin organizasyon içerisinde yukarıdan aşağı değil yatay bir şekilde tanımlandığı, sonuca yönelik ve girişimciliğe önem veren bir yönetim anlayışı benimsemektedir.
Rekabete ve kullanıcı tercihlerine, açıklığa, şeffaflığa ve motivasyona vurgu yapan özel sektör modelli ekonomik yönetim modelinin kamu sektöründe uygulanması esasına dayanan bu yeni anlayışının ön plana çıkması sonucunda, son yıllarda liberasyon ve piyasa tabanlı yönetim düşüncesi, kamu (mali) yönetimi alanında da hakim olmaya başlamıştır.
Türkiye’de de özellikle 1980’li yıllardan itibaren, mevcut mali yönetim sisteminde çok yıllı bütçelemenin yapılamaması, yatırım-cari harcama ilişkisinin yeterince kurulamaması, kamu bütçesinin gerek bürokratik gerek siyasi karar alma süreçlerinin ihtiyaç duyduğu stratejik karar almayı sağlayacak bilgileri üretememesi, planlar ile bütçeler arasındaki ilişkinin kopması ve program bütçe sisteminin uygulanamaması, mali kontrol ve denetim sisteminin etkin bir şekilde işlememesi gibi nedenler, kamu mali yönetimi anlayışında değişimi kaçınılmaz kılmıştır.
Türk kamu mali yönetiminin işleyişini düzenleyen ve 1927 yılından 2003 yılı sonunda kadar yaklaşık 86 yıl boyunca uygulanan ancak, bugünün dünyasında ortaya çıkan yeniliklerin gereklerini karşılayamaz hale gelen 1050 sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanunu yürürlükten kaldırılarak, kamu mali yönetimi reformunun temel çerçevesini oluşturan ve 24/12/2003 tarih ve 25326 sayılı Resmi Gazete ’de yayımlanarak bütün hükümleri ile 01/01/2006 tarihinde uygulanmaya başlayan 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu (KMYKK) ile yeni kamu mali yönetim anlayışının arka planında yer alan YKİ yaklaşımı da Türk kamu mali yönetim sisteminde yerini bulmaya çalışmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Yeni Kamu İşletmeciliği, Kamu Maliyesi, Kamu Mali Yönetimi
|
