Testlerin tek boyutlu yapıya uyum göstermesi psikometrik açıdan avantajlı bir durum olabilir. Ne var ki, uyumsuz cevap örüntüsüne sahip kişiler tek boyutluluğa uyum sağlayabilecek şekilde geliştirilen bir testin psikometrik özelliklerini olumsuz etkileyebilir. Bunun sonucu olarak test tek boyutluluktan uzaklaşabilir. Çok değişkenli uç değer belirleme yöntemi olarak da bilinen Mahalanobis uzaklığı (McLachlan, 1999) faktör analizi öncesi veri setindeki uyumsuz kişilerin tespitinde de kullanılabilir. Uyumsuz kişilerin belirlenmesinde kullanılan bir diğer yöntem ise kişi uyum indeksleridir (Hambleton, 2000). Uyumsuz kişiler kısaca testin zor maddelerini doğru cevaplarken, kolay maddelerini yanlış cevaplayanlar olarak tanımlanabilir. Bu araştırmada faktör analizi öncesi veri setindeki uyumsuz kişileri kişi uyum indeksi ve Mahalanobis uzaklığı ile belirleyip çıkarmanın testin tek boyutta açıklanan varyansına ve güvenirlik katsayısına etkisi araştırılacaktır. Bu amaç için kullanılan veri TIMSS 2019 Türkiye 8. sınıf matematik 1. kitapçığını almış 288 kişidir. Bu kişiler 26 çoktan seçmeli soruya cevap vermişlerdir. Bu 26 soru tek boyut altında incelendiğinde 2 tanesinin açıklanan varyansı 0.30 altında kaldığı için bu maddeler çıkarılarak 24 madde ile analizler yürütülmüştür. 24 madde ve 288 kişiden oluşan veriden alan yazında kullanılan farklı kesme puanı kriterlerine göre uyumsuz kişiler çıkarılmış ve testin tek boyutta açıklanan varyansı ve güvenirlik katsayılarının nasıl etkilendiği incelenmiştir. Çalışma kapsamında ulaşılacak sonuçlar ile farklı uyumsuz kişi belirleme yöntemlerinin, testin psikometrik özelliklerini nasıl etkilediği karşılaştırılacağı için alan yazına katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Mahalanobis uzaklığı, Kişi uyum indeksi, Tek boyutluluk
|
