Testlerin tek boyutlu yapýya uyum göstermesi psikometrik açýdan avantajlý bir durum olabilir. Ne var ki, uyumsuz cevap örüntüsüne sahip kiþiler tek boyutluluða uyum saðlayabilecek þekilde geliþtirilen bir testin psikometrik özelliklerini olumsuz etkileyebilir. Bunun sonucu olarak test tek boyutluluktan uzaklaþabilir. Çok deðiþkenli uç deðer belirleme yöntemi olarak da bilinen Mahalanobis uzaklýðý (McLachlan, 1999) faktör analizi öncesi veri setindeki uyumsuz kiþilerin tespitinde de kullanýlabilir. Uyumsuz kiþilerin belirlenmesinde kullanýlan bir diðer yöntem ise kiþi uyum indeksleridir (Hambleton, 2000). Uyumsuz kiþiler kýsaca testin zor maddelerini doðru cevaplarken, kolay maddelerini yanlýþ cevaplayanlar olarak tanýmlanabilir. Bu araþtýrmada faktör analizi öncesi veri setindeki uyumsuz kiþileri kiþi uyum indeksi ve Mahalanobis uzaklýðý ile belirleyip çýkarmanýn testin tek boyutta açýklanan varyansýna ve güvenirlik katsayýsýna etkisi araþtýrýlacaktýr. Bu amaç için kullanýlan veri TIMSS 2019 Türkiye 8. sýnýf matematik 1. kitapçýðýný almýþ 288 kiþidir. Bu kiþiler 26 çoktan seçmeli soruya cevap vermiþlerdir. Bu 26 soru tek boyut altýnda incelendiðinde 2 tanesinin açýklanan varyansý 0.30 altýnda kaldýðý için bu maddeler çýkarýlarak 24 madde ile analizler yürütülmüþtür. 24 madde ve 288 kiþiden oluþan veriden alan yazýnda kullanýlan farklý kesme puaný kriterlerine göre uyumsuz kiþiler çýkarýlmýþ ve testin tek boyutta açýklanan varyansý ve güvenirlik katsayýlarýnýn nasýl etkilendiði incelenmiþtir. Çalýþma kapsamýnda ulaþýlacak sonuçlar ile farklý uyumsuz kiþi belirleme yöntemlerinin, testin psikometrik özelliklerini nasýl etkilediði karþýlaþtýrýlacaðý için alan yazýna katký saðlayacaðý düþünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Mahalanobis uzaklýðý, Kiþi uyum indeksi, Tek boyutluluk
|
