Bu çalışmanın konusu 1933-1981 tarihleri arasında Türkiye’de üniversite kanunlarının ve reformlarının üniversite özerkliği kapsamında incelenmesidir. Dönemin siyasal, tarihsel ve sosyolojik özgün koşulları içerisinde üniversite özerkliği ele alınacaktır. Üniversitenin özerklik sorunu Türkiye’de sürekli tartışılan bir konu olup iktidar ilişkileri ile bağlantılı olduğu Türkiye’de üniversite tarihine bakıldığında anlaşılmaktadır. Bu çalışmada öncesinde dünyada üniversite olgusunun tarihsel olarak ortaya çıktığı dönemdeki anlamı ve üniversite kavramı ortaya koyulacak, sonrasında Osmanlı Devletinde Darülfünun girişimlerine değinilecektir. Tarihsel arkeolojiyi bu şekilde oluşturduktan sonra Türkiye üniversite tarihinde 2252 sayılı kanun ile 1933 yılında gerçekleştirilen üniversite reformu ile başlayan ve 1981 yılında çıkarılan 2547 sayılı kanun ( YÖK) ile devam eden süreç özerklik bağlamında incelenecektir. Osmanlı’da İlk Darülfünun 13 Ocak 1863 yılında açılmıştır. Kuruluşundan itibaren tekrar açılan ve bir kaç başarısız denemenin ardından 1900 yılında “Darulfümin-i şahane”nin kurulmasıyla İstanbul Üniversitesinin temeli oluşturulmuştur. Türkiye’de üniversite özerkliği tartışmasında 1933 reformu, devletin üniversitelerle olan gerilimli ilişkilerin ilk örneğini oluşturmaktadır. İstanbul Darülfünun’u, Cumhuriyetin 1923 yılında ilan edilmesinden sonra geçen 10 yıllık sürede özerkliğe sahip dönemin tek üniversitesi olup erken Cumhuriyet döneminin hassas koşulları nedeniyle dönemin ihtiyaçlarını karşılamaktan uzak olduğu gerekçesiyle eleştirilmiştir. Bu gerekçelerle 1933 yılında İstanbul Darülfünunu kapatılarak yerine İstanbul Üniversitesi kurulmuştur. Türkiye üniversite tarihi kapsamında yapılan inceleme ile birlikte OECD’nin 2003 yılında yayımladığı “education policy analysis” isimli çalışması ile Türkiye üniversiteleri 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununa göre incelemiştir. Bu veriler doğrultusunda bu çalışmada, 1981 yılında kabul edilen 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu ve öncesi Üniversite Kanunlarımız dönemler itibari ile incelenip çalışma özerklik kapsamında 1933-1981 aralığında analiz edilecektir. (Doktora Tez Danışmanı: Porf. Dr. Zerrin Toprak Karaman)
Anahtar Kelimeler: Özerklik, Üniversite, Üniversite Özerkliği, Üniversite Kurumsallaşması
|
