Bu çalýþmanýn konusu 1933-1981 tarihleri arasýnda Türkiye’de üniversite kanunlarýnýn ve reformlarýnýn üniversite özerkliði kapsamýnda incelenmesidir. Dönemin siyasal, tarihsel ve sosyolojik özgün koþullarý içerisinde üniversite özerkliði ele alýnacaktýr. Üniversitenin özerklik sorunu Türkiye’de sürekli tartýþýlan bir konu olup iktidar iliþkileri ile baðlantýlý olduðu Türkiye’de üniversite tarihine bakýldýðýnda anlaþýlmaktadýr. Bu çalýþmada öncesinde dünyada üniversite olgusunun tarihsel olarak ortaya çýktýðý dönemdeki anlamý ve üniversite kavramý ortaya koyulacak, sonrasýnda Osmanlý Devletinde Darülfünun giriþimlerine deðinilecektir. Tarihsel arkeolojiyi bu þekilde oluþturduktan sonra Türkiye üniversite tarihinde 2252 sayýlý kanun ile 1933 yýlýnda gerçekleþtirilen üniversite reformu ile baþlayan ve 1981 yýlýnda çýkarýlan 2547 sayýlý kanun ( YÖK) ile devam eden süreç özerklik baðlamýnda incelenecektir. Osmanlý’da Ýlk Darülfünun 13 Ocak 1863 yýlýnda açýlmýþtýr. Kuruluþundan itibaren tekrar açýlan ve bir kaç baþarýsýz denemenin ardýndan 1900 yýlýnda “Darulfümin-i þahane”nin kurulmasýyla Ýstanbul Üniversitesinin temeli oluþturulmuþtur. Türkiye’de üniversite özerkliði tartýþmasýnda 1933 reformu, devletin üniversitelerle olan gerilimli iliþkilerin ilk örneðini oluþturmaktadýr. Ýstanbul Darülfünun’u, Cumhuriyetin 1923 yýlýnda ilan edilmesinden sonra geçen 10 yýllýk sürede özerkliðe sahip dönemin tek üniversitesi olup erken Cumhuriyet döneminin hassas koþullarý nedeniyle dönemin ihtiyaçlarýný karþýlamaktan uzak olduðu gerekçesiyle eleþtirilmiþtir. Bu gerekçelerle 1933 yýlýnda Ýstanbul Darülfünunu kapatýlarak yerine Ýstanbul Üniversitesi kurulmuþtur. Türkiye üniversite tarihi kapsamýnda yapýlan inceleme ile birlikte OECD’nin 2003 yýlýnda yayýmladýðý “education policy analysis” isimli çalýþmasý ile Türkiye üniversiteleri 2547 sayýlý Yükseköðretim Kanununa göre incelemiþtir. Bu veriler doðrultusunda bu çalýþmada, 1981 yýlýnda kabul edilen 2547 sayýlý Yükseköðretim Kanunu ve öncesi Üniversite Kanunlarýmýz dönemler itibari ile incelenip çalýþma özerklik kapsamýnda 1933-1981 aralýðýnda analiz edilecektir. (Doktora Tez Danýþmaný: Porf. Dr. Zerrin Toprak Karaman)
Anahtar Kelimeler: Özerklik, Üniversite, Üniversite Özerkliði, Üniversite Kurumsallaþmasý
|