Türk Beşlerinden sonra gelen bazı Çağdaş Türk müziği bestecileri Türk halk ezgilerini yalın bir şekilde kullanırken, diğer bazı besteciler halk ezgilerini soyutlama yoluna giderek işlemişlerdir. Bu yöntemi kullanan bestecilerden olan Sıdıka Özdil de (kendi tanımlamasıyla) müzikte özellikle 1950 sonrası çağdaş bestecilerin değişiklik arayışlarını niteleyen avant-garde akımının etkisinde eserler vermiştir. Özdil’in yazısındaki ayırt edici diğer özellikleri arasında, günümüz tekniklerinin çevrelediği atmosferden kopmamak, öte yandan ulusal öğelerin kendiliğinden gelen renklerini yazının akışı içinde değerlendirmekten kaçınmamak vardır. Müzik formlarının kırılması ve hazır kalıplara uymayan yeni yapıların geliştirilmesi gibi yeniliklerin olduğu 20.yüzyıl form anlayışına uygun olarak, bu eserin de form yapısı dikkat çekicidir. Avant-garde öğeler taşıyan Yaylı Dörtlü için Danslar parçası, Horon-Kafkas-Derviş-Alevi adlı Türk kültürünü yansıtan dört farklı danstan oluşmaktadır. Kendi içinde bir süit formunu andıran eserde, çeşitli ritimlerdeki dans temaları, besteci Özdil’in kendi bestecilik anlayışıyla buluşmuştur. Horon başlıklı birinci bölüm, Üç bölümlü Şarkı formundan, Kafkas Dansı başlıklı ikinci bölüm, bestecinin özgün olarak tercih ettiği Largo ve Poco piu vivo başlıklı iki bölmeden, Derviş Dansı başlıklı üçüncü bölüm, Üç Bölmeli Şarkı formunda ve son bölüm Alevi Dansı, sonat-rondo formundan oluşmuştur. Ölçü sayısı ve birimlerinin sık değişimi, yaylı çalgıların icra sınırlarını zorlaması, serbest polifoninin ve armonik dizgenin özgürce kullanımı, eserin 20.yüzyıl kompozisyon dilini yansıtan diğer özellikleridir.
Anahtar Kelimeler: Sıdıka Özdil, Yaylı Dörtlü, Avant-Garde
|
