Türk Beþlerinden sonra gelen bazý Çaðdaþ Türk müziði bestecileri Türk halk ezgilerini yalýn bir þekilde kullanýrken, diðer bazý besteciler halk ezgilerini soyutlama yoluna giderek iþlemiþlerdir. Bu yöntemi kullanan bestecilerden olan Sýdýka Özdil de (kendi tanýmlamasýyla) müzikte özellikle 1950 sonrasý çaðdaþ bestecilerin deðiþiklik arayýþlarýný niteleyen avant-garde akýmýnýn etkisinde eserler vermiþtir. Özdil’in yazýsýndaki ayýrt edici diðer özellikleri arasýnda, günümüz tekniklerinin çevrelediði atmosferden kopmamak, öte yandan ulusal öðelerin kendiliðinden gelen renklerini yazýnýn akýþý içinde deðerlendirmekten kaçýnmamak vardýr. Müzik formlarýnýn kýrýlmasý ve hazýr kalýplara uymayan yeni yapýlarýn geliþtirilmesi gibi yeniliklerin olduðu 20.yüzyýl form anlayýþýna uygun olarak, bu eserin de form yapýsý dikkat çekicidir. Avant-garde öðeler taþýyan Yaylý Dörtlü için Danslar parçasý, Horon-Kafkas-Derviþ-Alevi adlý Türk kültürünü yansýtan dört farklý danstan oluþmaktadýr. Kendi içinde bir süit formunu andýran eserde, çeþitli ritimlerdeki dans temalarý, besteci Özdil’in kendi bestecilik anlayýþýyla buluþmuþtur. Horon baþlýklý birinci bölüm, Üç bölümlü Þarký formundan, Kafkas Dansý baþlýklý ikinci bölüm, bestecinin özgün olarak tercih ettiði Largo ve Poco piu vivo baþlýklý iki bölmeden, Derviþ Dansý baþlýklý üçüncü bölüm, Üç Bölmeli Þarký formunda ve son bölüm Alevi Dansý, sonat-rondo formundan oluþmuþtur. Ölçü sayýsý ve birimlerinin sýk deðiþimi, yaylý çalgýlarýn icra sýnýrlarýný zorlamasý, serbest polifoninin ve armonik dizgenin özgürce kullanýmý, eserin 20.yüzyýl kompozisyon dilini yansýtan diðer özellikleridir.
Anahtar Kelimeler: Sýdýka Özdil, Yaylý Dörtlü, Avant-Garde
|
