Öğrencilerin başarılarının artırılması neredeyse bütün eğitim sistemlerinin öncelikli hedeflerinden biridir. Dolayısıyla öğrencilerin eğitim başarılarını etkileyen bireysel ve çevresel etmenlerin belirlenmesine ve iyileştirmesine yönelik çalışmalar eğitim araştırmalarında önemli geçmişe sahiptir. Araştırmaların başlangıç dönemlerinde ağırlıkla zihinsel yetenekler üzerinde durulmasına karşın, yirminci yüzyılın ikinci yarısından sonra yapılan çalışmalar öğrencilerin özyeterlikleri, benlik kavramları, kişilik özellikleri ve motivasyon düzeyleri gibi zihinsel olmayan farklılıklarının da başarılarına anlamlı katkısı olduğunu göstermiştir. Psikolojik nitelikler olarak adlandırılabilecek bu farklılıklar, zihinsel yeteneklere kıyasla değişime daha açık olduklarından müdahalelerle güçlendirilerek öğrencilerin başarıları desteklenebilir. Ancak uygun müdahale programlarının geliştirilebilmesi için farklılıkların neler olduğunun saptanması, aralarındaki dinamiklerin ortaya çıkarılması ve farklılıkları etkileyen etmenlerin belirlenmesini hedefleyen betimsel çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır. Davranışları ortaya çıkaran ve belli bir hedefe yönelik sürdürülmesini sağlayan motivasyon, başarıyı ve öğrenme sürecine katılımı etkileyen önemli değişkenlerdendir. Bu çalışmada ergenlerin motivasyon düzeyleri, ailelerinden algıladıkları duygusal destek ve özyeterlik inançları arasındaki ilişkiler bir model yoluyla açıklanması amaçlanmaktadır. Çalışmada 2018 yılında yapılan PISA değerlendirmesinde yer alan öğrenci anketlerinden elde edilen veriler kullanılmıştır. Araştırma grubunu PISA 2018 Türkiye uygulamasına katılan 6890 öğrenci oluşturmaktadır. Literatürdeki teorik açıklamalar ve geçmiş araştırmaların sonuçlarına dayalı olarak oluşturulan hipotez modeli yapısal eşitlik modeli kullanılarak sınanmıştır. Araştırmanın bulgularına göre değişkenler arasında pozitif yönde anlamlı ilişkiler bulunmaktadır. Oluşturulan modelin uyum iyiliği değerleri kabul edilebilir düzeydedir. Motivasyon; algılanan duygusal destek ve özyeterlik inançları tarafından anlamlı düzeyde açıklanmaktadır. Ayrıca duygusal destek özyeterlik inançlarını anlamlı düzeyde açıklamaktadır. Sonuçlar ergenlerin motivasyon düzeylerini artırmada özyeterlik inançlarını güçlendirmenin ve ailenin duygusal desteğinin önemini ortaya koymaktadır. Araştırmanın bulguları literatürdeki benzer çalışmalardan elde edilen bulgular ışığında tartışılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Motivasyon, Duygusal Destek, Özyeterlik İnançları
|
