Öz: Giriş: Kore Savaşı’ndan günümüze değin, ABD ve Kuzey Kore arasındaki ilişkiler hiçbir zaman iyi olmamıştır. Kuzey Kore’nin 2006 yılında gerçekleştirdiği ilk nükleer silah denemesinden sonra ise bu durum çok daha kötüye gitmiştir. Kuzey Kore’nin son iki yıl içerisinde peş peşe gerçekleştirdiği yeni nükleer silah ve balistik füze denemeleri, ABD Başkanı Donald Trump ve Kuzey Kore lideri Kim Jong-un’un karşılıklı olarak hakarete varan sert açıklamaları ile birleşince yeni bir savaş ihtimali çok daha belirgin hale gelmiştir. Kuzey Kore, 28 Kasım 2017’de yeni bir balistik füze denemesi daha gerçekleştirmiştir. Acaba ABD, Kuzey Kore henüz kendisine saldırmamışken, olası ve yakın bir Kuzey Kore saldırısını gerekçe göstererek bu devlete saldırırsa, uluslararası hukuku ihlal etmiş olur mu? Bir başka deyişle, ABD, önleyici meşru müdafaa hakkına dayanarak Kuzey Kore’ye karşı kuvvet kullanabilir mi? Bu çalışma, anılan sorunun cevabını arayacaktır. BM Antlaşması, meşru müdafaa hakkının yalnızca silâhlı bir saldırının gerçekleştirilmesi hâlinde kullanılabileceğini öngörmüştür. Söz konusu hak, olası bir silâhlı saldırıyı engellemek için kullanılamaz. Dolayısıyla BM düzeninde, henüz gerçekleşmemiş, ama gerçekleşmesi muhtemel bir silâhlı saldırı gerekçe gösterilerek Antlaşma’nın 51. maddesi çerçevesinde kuvvet kullanma yoluna gidilemez. BM Antlaşması’'nın 51. maddesinin meşru müdafaa hakkının kullanılabilmesi için açıkça silâhlı saldırının gerçekleştirilmesi şartını aramasına rağmen; önleyici meşru müdafaa hakkının var olup olmadığı konusunda uluslararası hukuk doktrini ikiye bölünmüş durumdadır. Bir görüş gereğince, meşru müdafaa hakkı sadece silâhlı bir saldırının gerçekleşmesi hâlinde kullanılabilir; başka hiçbir şart altında kullanılamaz. Karşı görüş gereğince ise, örf ve adet hukuku kurallarının düzenlediği meşru müdafaa hakkı, 51. madde hükmünün üstünde ve ondan bağımsız olarak varlığını sürdürmektedir. Dolayısıyla örf ve adet hukukunun tanıdığı önleyici meşru müdafaa hakkı varlığını korumaktadır; silâhlı saldırının varlığı şartı aranmaz. Amaç: Bu makalenin amacı, ABD ve Kuzey Kore arasında yakın gelecekte çıkması muhtemel bir savaşı, uluslararası hukukta oldukça tartışmalı bir kavram olan önleyici meşru müdafaa hakkı perspektifinden incelemektir. Kapsam: Bildiri, uluslararası hukukun iki asli kaynağı olan uluslararası antlaşmalar ve örf ve adet hukukunu inceleyerek önleyici meşru müdafaa hakkının ABD’nin Kuzey Kore’ye yönelik olası bir saldırısını meşru kılıp kılmayacağını incelemiştir. Bulgular: ABD yetkililerinin açıklamaları ve ABD dahil devletlerin benzer olaylardaki geçmiş uygulamaları, bu devletin Kuzey Kore’ye yönelik önleyici mahiyetteki olası bir saldırısını, meşru müdafaa hakkı ile gerekçelendireceğine işaret etmektedir. Ancak, ne BM Antlaşması’nın metni ne de örf ve adet hukuku, önleyici meşru müdafaa hakkının meşru bir hak olduğunu destekler mahiyettedir. Sonuç: ABD’nin Kuzey Kore’nin nükleer silah ve füze teknolojisini geliştirmesini gerekçe gösterip, önleyici meşru müdafaa hakkına dayanarak düzenleyeceği bir kuvvet kullanma fiili uluslararası hukuka aykırı olacaktır. Örf ve adet hukuku kurallarının düzenlediği meşru müdafaa hakkının BM Antlaşması'nın yanında veya üstünde varlığını koruduğu sonucuna varılması, bu hakkın geniş yorumlanması sonucunu doğuracaktır ki; bu durumun uluslararası toplumun barış ve güvenliği için yaratacağı tehdit ortadadır. Zira meşru müdafaa hakkının kapsamının geniş yorumlanması önleyici meşru müdafaa hakkının tanınması ile sınırlı olmayacak; ekonomik, siyasî ve ideolojik saldırı olarak adlandırılabilecek fiiller de meşru müdafaa hakkına vücut verebilecektir. Ayrıca örf ve adet hukuku kurallarının bizzat kendisinin de kapsamı geniş bir meşru müdafaaya izin verdiğini kabul etmek çok güçtür. Aciliyet, zorunluluk ve orantılılık bizzat örf ve adet hukuku kurallarının getirdiği sınırlamalardır. Kapsamı geniş ve sınırları belirsiz tutulmuş bir meşru müdafaa hakkının bu koşullarla bağdaşması düşünülemez.
Anahtar Kelimeler: Kuvvet Kullanma, Önleyici Meşru Müdafaa, ABD, Kuzey Kore
|
