Öz: Giriþ: Kore Savaþý’ndan günümüze deðin, ABD ve Kuzey Kore arasýndaki iliþkiler hiçbir zaman iyi olmamýþtýr. Kuzey Kore’nin 2006 yýlýnda gerçekleþtirdiði ilk nükleer silah denemesinden sonra ise bu durum çok daha kötüye gitmiþtir. Kuzey Kore’nin son iki yýl içerisinde peþ peþe gerçekleþtirdiði yeni nükleer silah ve balistik füze denemeleri, ABD Baþkaný Donald Trump ve Kuzey Kore lideri Kim Jong-un’un karþýlýklý olarak hakarete varan sert açýklamalarý ile birleþince yeni bir savaþ ihtimali çok daha belirgin hale gelmiþtir. Kuzey Kore, 28 Kasým 2017’de yeni bir balistik füze denemesi daha gerçekleþtirmiþtir. Acaba ABD, Kuzey Kore henüz kendisine saldýrmamýþken, olasý ve yakýn bir Kuzey Kore saldýrýsýný gerekçe göstererek bu devlete saldýrýrsa, uluslararasý hukuku ihlal etmiþ olur mu? Bir baþka deyiþle, ABD, önleyici meþru müdafaa hakkýna dayanarak Kuzey Kore’ye karþý kuvvet kullanabilir mi? Bu çalýþma, anýlan sorunun cevabýný arayacaktýr. BM Antlaþmasý, meþru müdafaa hakkýnýn yalnýzca silâhlý bir saldýrýnýn gerçekleþtirilmesi hâlinde kullanýlabileceðini öngörmüþtür. Söz konusu hak, olasý bir silâhlý saldýrýyý engellemek için kullanýlamaz. Dolayýsýyla BM düzeninde, henüz gerçekleþmemiþ, ama gerçekleþmesi muhtemel bir silâhlý saldýrý gerekçe gösterilerek Antlaþma’nýn 51. maddesi çerçevesinde kuvvet kullanma yoluna gidilemez. BM Antlaþmasý’'nýn 51. maddesinin meþru müdafaa hakkýnýn kullanýlabilmesi için açýkça silâhlý saldýrýnýn gerçekleþtirilmesi þartýný aramasýna raðmen; önleyici meþru müdafaa hakkýnýn var olup olmadýðý konusunda uluslararasý hukuk doktrini ikiye bölünmüþ durumdadýr. Bir görüþ gereðince, meþru müdafaa hakký sadece silâhlý bir saldýrýnýn gerçekleþmesi hâlinde kullanýlabilir; baþka hiçbir þart altýnda kullanýlamaz. Karþý görüþ gereðince ise, örf ve adet hukuku kurallarýnýn düzenlediði meþru müdafaa hakký, 51. madde hükmünün üstünde ve ondan baðýmsýz olarak varlýðýný sürdürmektedir. Dolayýsýyla örf ve adet hukukunun tanýdýðý önleyici meþru müdafaa hakký varlýðýný korumaktadýr; silâhlý saldýrýnýn varlýðý þartý aranmaz. Amaç: Bu makalenin amacý, ABD ve Kuzey Kore arasýnda yakýn gelecekte çýkmasý muhtemel bir savaþý, uluslararasý hukukta oldukça tartýþmalý bir kavram olan önleyici meþru müdafaa hakký perspektifinden incelemektir. Kapsam: Bildiri, uluslararasý hukukun iki asli kaynaðý olan uluslararasý antlaþmalar ve örf ve adet hukukunu inceleyerek önleyici meþru müdafaa hakkýnýn ABD’nin Kuzey Kore’ye yönelik olasý bir saldýrýsýný meþru kýlýp kýlmayacaðýný incelemiþtir. Bulgular: ABD yetkililerinin açýklamalarý ve ABD dahil devletlerin benzer olaylardaki geçmiþ uygulamalarý, bu devletin Kuzey Kore’ye yönelik önleyici mahiyetteki olasý bir saldýrýsýný, meþru müdafaa hakký ile gerekçelendireceðine iþaret etmektedir. Ancak, ne BM Antlaþmasý’nýn metni ne de örf ve adet hukuku, önleyici meþru müdafaa hakkýnýn meþru bir hak olduðunu destekler mahiyettedir. Sonuç: ABD’nin Kuzey Kore’nin nükleer silah ve füze teknolojisini geliþtirmesini gerekçe gösterip, önleyici meþru müdafaa hakkýna dayanarak düzenleyeceði bir kuvvet kullanma fiili uluslararasý hukuka aykýrý olacaktýr. Örf ve adet hukuku kurallarýnýn düzenlediði meþru müdafaa hakkýnýn BM Antlaþmasý'nýn yanýnda veya üstünde varlýðýný koruduðu sonucuna varýlmasý, bu hakkýn geniþ yorumlanmasý sonucunu doðuracaktýr ki; bu durumun uluslararasý toplumun barýþ ve güvenliði için yaratacaðý tehdit ortadadýr. Zira meþru müdafaa hakkýnýn kapsamýnýn geniþ yorumlanmasý önleyici meþru müdafaa hakkýnýn tanýnmasý ile sýnýrlý olmayacak; ekonomik, siyasî ve ideolojik saldýrý olarak adlandýrýlabilecek fiiller de meþru müdafaa hakkýna vücut verebilecektir. Ayrýca örf ve adet hukuku kurallarýnýn bizzat kendisinin de kapsamý geniþ bir meþru müdafaaya izin verdiðini kabul etmek çok güçtür. Aciliyet, zorunluluk ve orantýlýlýk bizzat örf ve adet hukuku kurallarýnýn getirdiði sýnýrlamalardýr. Kapsamý geniþ ve sýnýrlarý belirsiz tutulmuþ bir meþru müdafaa hakkýnýn bu koþullarla baðdaþmasý düþünülemez.
Anahtar Kelimeler: Kuvvet Kullanma, Önleyici Meþru Müdafaa, ABD, Kuzey Kore
|
