Bölgesel kalkınma konusunda literatürde kabul görmüş dört teorik yaklaşım mevcuttur. Bu yaklaşımlar; Neoklasik yaklaşım, İhracat Çıkışlı yaklaşım, Polarizasyon yaklaşımı ve sosyal sermaye yaklaşımıdır. Bu yaklaşımlardan en fazla ilgi gösterilen alanlardan birisi de ihracata dayalı kalkınma stratejisidir. Bu strateji ile ihracat sektörlerinde sağlanacak gelişmelerle ihracatı ve dolayısıyla gelirlerin arttırılarak istihdam sağlanması amaçlanır. Bu gelişmeyi sağlamak üzere bölgesel olarak ihracatta öncü sektörlerin belirlenmesi gerekmektedir. İhracatta öncü sektörlerin belirlenmesi için kullanılan yöntemlerden birisi de Üç Yıldız (3S) yöntemidir. Bu yöntemde bir bölgede faaliyet gösteren alt sektörlerin Büyüklük, Başatlık ve Uzmanlaşma kriterleri açısından belirlenen eşik değerlerin üstünde değer alması durumunda her bir kritere yıldız verilmek suretiyle belirlenir. Üç kriterden de yıldız alabilen sektör öncü sektör olarak kabul edilir.
Büyüklük” ve “Başatlık” kriterleri açısından test edilecek kritik değerler 0.01 ve “Uzmanlık” kriteri açısından kritik değer 1.0 değerini aşmalıdır. Böylece üç yıldız yönteminde belirlenen genel model şu şekildedir:
Büyüklük = ei / Ei
Başatlık = ei / et
Uzmanlık = (ei/ et) / (Ei / Et)
ei = Bölgenin sektörel göstergesi
Ei = Ülkenin toplam sektörel göstergesi
et = Bölgesel toplam gösterge değeri
Et = Ülkenin toplam gösterge değeri
Bu çalışma ile 2018-2019 Akdeniz İhracatçılar Birliği dış ticaret verilerine dayalı olarak, Bölgesel kalkınma stratejisi ile Adana ilinde öncü ihracat sektörlerini üç yıldız tekniği ile belirlenmesi amaçlanmaktadır. Bu amaçla aşağıdaki kriterler kullanılmıştır:
i. İhracat potansiyeli haritalamasında ön sıralarda gelmek
ii. Gümrük engelinin düşük oluşu
iii. Gümrük dışı engellerin düşük oluşu
iv. İhracat fiyatının yüksek oluşu
v. Hedef pazarda ihracatın son beş yıldaki büyüme hızı
vi. Hedef pazara Türkiye dışında ihracat yapan ülkelerdeki firmaların tekel gücü
Çalışmada iki yıllık veriler kullanılarak hesaplamalarda seçim yanlılığı probleminin ortadan kaldırılması amaçlanmıştır.
Çalışma sonucunda Büyüklük, Başatlık ve Uzmanlaşma ölçütleriyle belirlenen kritik değerin üstünde değer alan sekiz sektör tespit edilmiştir. Bu sektörlerle ilgili olarak uygulanacak teşvik politikalarının bölgesel kalkınmaya olumlu etkisi olacağı sonucuna varılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Kalkınma, İhracat, Öncü sektör, Üç Yıldız Yöntemi, Adana
|
