Bu çalýþmada Bartholomew ve Horowitz (1991) tarafýndan geliþtirilen dörtlü baðlanma modelinde yer alan yetiþkin baðlanma biçimlerinin (güvenli, saplantýlý, korkulu ve kayýtsýz) psikolojik semptomlarý yordayýcý etkileri incelenmiþtir. Araþtýrmanýn örneklemi 20-32 (22.44±2.81) yaþ aralýðýnda 88’i (%60.7) kadýn, 57’si (%39.3) erkek 145 üniversite öðrencisinden oluþmuþtur. Katýlýmcýlara Ýliþki Ölçekleri Anketi (ÝÖA) (Sümer ve Güngör, 1999) ve Belirti Tarama Listesi (SCL-90-R, Dað 1991) uygulanmýþtýr. Yetiþkin baðlanma biçimleri (güvenli, saplantýlý, korkulu ve kayýtsýz) baðýmsýz deðiþken, Belirti Tarama Listesi’nde yer alan somatizasyon, obsesif kompulsif belirti, kiþilerarasý duyarlýlýk, depresyon, anksiyete, öfke-düþmanlýk, fobik anksiyete, paranoid düþünce, psikotizm ve genel belirti indeksi puanlarý ise baðýmlý deðiþken olarak çoklu doðrusal regresyon analizine tabi tutulmuþtur. Uygulanan analiz sonucunda anksiyete (R2=.12 F(1,143)=20.12 p<.000), öfke-düþmanlýk (R2=.12 F(1,143)=20.12 p<.000) ve fobik anksiyetenin (R2=.07 F(1,143)=10.89 p<.000) sadece “korkulu” baðlanma biçimi tarafýndan somatizasyon (R2=.07 F(2,142)=5.51 p<.01), OKB (R2=.15 F(2,142)=14.08 p<.000), depresyon (R2=.18 F(2,142)=15.97 p<.000), paranoid düþünce (R2=.26 F(2,142)=25.49 p<.000) ve genel belirti indeksinin ise (R2=.20 F(2,142)=17.93 p<.000) “korkulu” ve “saplantýlý” baðlanma biçimleri ikilisi tarafýndan pozitif yönde yordandýklarý bulunmuþtur. Psikotizm ise korkulu (pozitif) ve güvenli (negatif) baðlanma biçimleri tarafýndan yordanýrken (R2=.15 F(2,142)=12.70 p<.000), kiþilerarasý duyarlýlýk (R2=.25 F(3,141)=15.84 p<.000) korkulu (pozitif),saplantýlý (pozitif) ve güvenli (negatif) baðlanma biçimleri tarafýndan yordanmaktadýr. Araþtýrma sonucunda elde edilen bulgular, bireylerin kendilerini ve diðerlerini deðerlendirme tarzlarýný dolayýsýyla kiþilik yapýlarýný etkileyen baðlanma biçimlerinin psikopatoloji üzerinde de anlamlý düzeyde belirleyici olduklarýný göstermiþtir. Özellikle korkulu ve saplantýlý baðlanma biçimlerinin psikopatoloji açýsýndan önemli risk faktörleri olduklarý söylenebilir.
Anahtar Kelimeler: Yetiþkin baðlanma biçimleri, psikolojik semptomlar, dörtlü baðlanma modeli
|
