Bu çalışmada Bartholomew ve Horowitz (1991) tarafından geliştirilen dörtlü bağlanma modelinde yer alan yetişkin bağlanma biçimlerinin (güvenli, saplantılı, korkulu ve kayıtsız) psikolojik semptomları yordayıcı etkileri incelenmiştir. Araştırmanın örneklemi 20-32 (22.44±2.81) yaş aralığında 88’i (%60.7) kadın, 57’si (%39.3) erkek 145 üniversite öğrencisinden oluşmuştur. Katılımcılara İlişki Ölçekleri Anketi (İÖA) (Sümer ve Güngör, 1999) ve Belirti Tarama Listesi (SCL-90-R, Dağ 1991) uygulanmıştır. Yetişkin bağlanma biçimleri (güvenli, saplantılı, korkulu ve kayıtsız) bağımsız değişken, Belirti Tarama Listesi’nde yer alan somatizasyon, obsesif kompulsif belirti, kişilerarası duyarlılık, depresyon, anksiyete, öfke-düşmanlık, fobik anksiyete, paranoid düşünce, psikotizm ve genel belirti indeksi puanları ise bağımlı değişken olarak çoklu doğrusal regresyon analizine tabi tutulmuştur. Uygulanan analiz sonucunda anksiyete (R2=.12 F(1,143)=20.12 p<.000), öfke-düşmanlık (R2=.12 F(1,143)=20.12 p<.000) ve fobik anksiyetenin (R2=.07 F(1,143)=10.89 p<.000) sadece “korkulu” bağlanma biçimi tarafından somatizasyon (R2=.07 F(2,142)=5.51 p<.01), OKB (R2=.15 F(2,142)=14.08 p<.000), depresyon (R2=.18 F(2,142)=15.97 p<.000), paranoid düşünce (R2=.26 F(2,142)=25.49 p<.000) ve genel belirti indeksinin ise (R2=.20 F(2,142)=17.93 p<.000) “korkulu” ve “saplantılı” bağlanma biçimleri ikilisi tarafından pozitif yönde yordandıkları bulunmuştur. Psikotizm ise korkulu (pozitif) ve güvenli (negatif) bağlanma biçimleri tarafından yordanırken (R2=.15 F(2,142)=12.70 p<.000), kişilerarası duyarlılık (R2=.25 F(3,141)=15.84 p<.000) korkulu (pozitif),saplantılı (pozitif) ve güvenli (negatif) bağlanma biçimleri tarafından yordanmaktadır. Araştırma sonucunda elde edilen bulgular, bireylerin kendilerini ve diğerlerini değerlendirme tarzlarını dolayısıyla kişilik yapılarını etkileyen bağlanma biçimlerinin psikopatoloji üzerinde de anlamlı düzeyde belirleyici olduklarını göstermiştir. Özellikle korkulu ve saplantılı bağlanma biçimlerinin psikopatoloji açısından önemli risk faktörleri oldukları söylenebilir.
Anahtar Kelimeler: Yetişkin bağlanma biçimleri, psikolojik semptomlar, dörtlü bağlanma modeli
|
