Ýslam mistisizmi baþlangýcýndan itibaren vahiy ve nebevi pratikten oluþan dinsel geleneðin içinde kendine dilsel ve retorik bir alan açarak bir gölge söylem üretmiþtir. Vahyin (Kur’an) keskin dilini mecaz ve alegorilerle baypas ederek bir tür “Ýslam içinde Ýslam” ihdas eden bu söylem þiddet ve yoðunluðu deðiþse de tarihsel tasavvuf geleneðine bütünüyle hakim olmuþtur. Murat kapkýner, bir þair olarak Ýslam mistisizmi geleneðinde ilk defa mistik bilinç kurgusunu vahiy dilinin içine oturtma çabasýyla Kuran’ýn söylem bütünlüðünü geleneksel tasavvufun mecaz ve alegorilerinin önüne koymuþ, bir anlamda gelenekten çok baþka bir biçimde bir tür “Kuran mistisizmi” oluþturmuþtur. Þairin þiirinin tamamýna hakim olan bu bilinç ve söylem, oldukça istemli bir seçimle “Ýbrahimi gelenek” adý verilen semitik kutsal metinleri tanrýsal esinin sürekliliði içinde ele almýþ ve Tevrat ve Ýncil’in biliþsel arka planýný da mistik deneyimine dahil etmiþtir. Þiirinde geleneksel tasavvufun özgül dilini hemen hemen hiç kullanmayan þairin bireysel mistik deneyimini ifade etmek üzere seçtiði aracýn doðrudan vahyin yoruma tabi tutulmamýþ literal varlýðý olmasý ilginç bir yeniliktir. Kuran metninin mistik derinlikten yoksun olduðu savýyla temellendirilmiþ ve örtülü bir biçimde Ýslam mistisizmini vahiyden sapma olarak deðerlendiren Batýlý bakýþýn tam aksine þairin kendi mistik bilinç ve dilini Kuran perspektifi üzerine oturtmasý tasavvuf çerçevesine ait olmadýðý gibi herhangi bir dinsel geleneðe de ait deðildir. Þairin bilgi deneyiminin karþýsýna çýkan iki büyük iç çatýþma ögesi ise modern psikolojinin insan tekini yerleþtirdiði algý kalýplarý ve tasavvuf geleneðinin temellük ettiði “Müslüman mistik” tipolojisidir. Onun þiirinde bu iç çatýþmanýn derin izleri görülür. Ýçsel yolculuðun kontrolsüz akýþýnda þairin bilincinde gerçekleþen tinsel uyumsuzluk, kendisini kuþatan inanç ve yaþam atmosferine çeþitli þekillerde yansýr. Düþünsel içeriði vahiy ve gelenekçe belirlenmiþ belleði modern dünyanýn bilincini kuran felsefi-psikolojik dil ve bilinçle kuþatýlmýþtýr. Son çözümlemede ortaya çýkan salt poetik bir tutum deðil, birkaç ucuyla evrensel mistisizme dahil olan yepyeni bir “Müslüman mistik bilinci”dir. Bu bilince “Ýbrahimi mistisizm” adýný vererek onu hem geleneksel tasavvufun tinsel dünyasýndan ayrý tutmak gerektiðini hem de Kur’an perspektifli özgün bir mistik düþünceyi imlediðimizi belirtmek doðru olacaktýr.
Anahtar Kelimeler: Kuran Mistisizmi, Mistik Þiir, Murat Kapkýner, Modern Türk Þiiri
|
