Nitel araþtýrma, geniþ bir felsefik temel üzerine konumlanmýþ þemsiye bir terimdir. 1967'de sosyologlar Barney Glaser ve Anselm Strauss, The Discovery of Grounded Theory: Strategies for Qualitative Research kitabýný yayýnlamalarýyla birlikte nitel araþtýrmalarýn geliþimi hýzlanmýþtýr. Nitel araþtýrmalar kiþilerin olaylara, nesnelere, durumlara yükledikleri anlamlarý ve yorumlarý, baðlamsal etkenleri göz önünde bulundurarak inceler. Bireylerin öznel anlamlarýnýn, eylemlerinin ve sosyal baðlamlarýnýn ortaya çýkarýlmasý hedeflenmektedir. Kökeni Feminizm, Marksizm, kültürel çalýþmalar, yapýlandýrmacýlýk gibi yorumlayýcý paradigmalara dayandýðý için pozitivizm paradigmasýna dayalý olan nicel araþtýrmalardan farklýlaþmaktadýr. Yorumlayýcý paradigmada insanlarýn yaþamýþ olduklarý deneyimler, katýlýmcýlarýn bakýþ açýlarýndan anlaþýlmaya çalýþýlýr. Ýnsanlarýn deneyimlerine yükledikleri anlamlara ve baðlam içerisindeki sosyal anlamlara odaklanýlýr. Buradaki gerçeklik sosyal olarak inþa edilir. Nitel araþtýrmalar keþfetmeye yöneliktir. Özellikle bir konu veya fenomen hakkýnda çok fazla bilginin olmadýðý durumlarda kullanýlýr. Bazen var olan durumlarý yeniden tanýmlamak ya da yeni hipotezler ve teoriler üretmek için de tercih edilir. Odak grup görüþmeleri, yarý yapýlandýrýlmýþ görüþmeler, katýlýmcý gözlem gibi yöntemler kullanýlarak veriler toplanýr. Olasýlýksýz örnekleme yöntemiyle amaca uygun az sayýda katýlýmcý araþtýrmaya dâhil edilir. Veri analizi yorumlayýcýdýr. Niteliksel çalýþmalarda güvenirlilik ve geçerlilik; güvenirlilik, titizlik ve kalite olarak kavramsallaþtýrýlmaktadýr. Psikolojideki nitel yaklaþýmlar konuþma analizi, söylem analizi, gömülü teori, derinlemesine görüþme, yorumlayýcý fenomenolojik analiz, anlatý analizi gibi her biri farklý epistemolojik temellere sahip bir dizi farklý araþtýrma faaliyetlerini içerir. Nitel yöntemlerin hepsi ayný amacý paylaþmaz. Nitel araþtýrmalar, nicel araþtýrmalarla benzer etik kaygýlar taþýmakla birlikte özellikle kiþisel deneyimlere odaklandýðýndan dolayý tüm süreç boyunca araþtýrmacýlardan daha dikkatli olmalarý beklenmektedir.
Anahtar Kelimeler: Nitel araþtýrma, Yorumlama, Paradigma, Etik, Geçerlilik.
|
