Nitel araştırma, geniş bir felsefik temel üzerine konumlanmış şemsiye bir terimdir. 1967'de sosyologlar Barney Glaser ve Anselm Strauss, The Discovery of Grounded Theory: Strategies for Qualitative Research kitabını yayınlamalarıyla birlikte nitel araştırmaların gelişimi hızlanmıştır. Nitel araştırmalar kişilerin olaylara, nesnelere, durumlara yükledikleri anlamları ve yorumları, bağlamsal etkenleri göz önünde bulundurarak inceler. Bireylerin öznel anlamlarının, eylemlerinin ve sosyal bağlamlarının ortaya çıkarılması hedeflenmektedir. Kökeni Feminizm, Marksizm, kültürel çalışmalar, yapılandırmacılık gibi yorumlayıcı paradigmalara dayandığı için pozitivizm paradigmasına dayalı olan nicel araştırmalardan farklılaşmaktadır. Yorumlayıcı paradigmada insanların yaşamış oldukları deneyimler, katılımcıların bakış açılarından anlaşılmaya çalışılır. İnsanların deneyimlerine yükledikleri anlamlara ve bağlam içerisindeki sosyal anlamlara odaklanılır. Buradaki gerçeklik sosyal olarak inşa edilir. Nitel araştırmalar keşfetmeye yöneliktir. Özellikle bir konu veya fenomen hakkında çok fazla bilginin olmadığı durumlarda kullanılır. Bazen var olan durumları yeniden tanımlamak ya da yeni hipotezler ve teoriler üretmek için de tercih edilir. Odak grup görüşmeleri, yarı yapılandırılmış görüşmeler, katılımcı gözlem gibi yöntemler kullanılarak veriler toplanır. Olasılıksız örnekleme yöntemiyle amaca uygun az sayıda katılımcı araştırmaya dâhil edilir. Veri analizi yorumlayıcıdır. Niteliksel çalışmalarda güvenirlilik ve geçerlilik; güvenirlilik, titizlik ve kalite olarak kavramsallaştırılmaktadır. Psikolojideki nitel yaklaşımlar konuşma analizi, söylem analizi, gömülü teori, derinlemesine görüşme, yorumlayıcı fenomenolojik analiz, anlatı analizi gibi her biri farklı epistemolojik temellere sahip bir dizi farklı araştırma faaliyetlerini içerir. Nitel yöntemlerin hepsi aynı amacı paylaşmaz. Nitel araştırmalar, nicel araştırmalarla benzer etik kaygılar taşımakla birlikte özellikle kişisel deneyimlere odaklandığından dolayı tüm süreç boyunca araştırmacılardan daha dikkatli olmaları beklenmektedir.
Anahtar Kelimeler: Nitel araştırma, Yorumlama, Paradigma, Etik, Geçerlilik.
|