Popper’ýn siyaset felsefesinin temelinde totalitarizm eleþtirisi yatmaktadýr. Onun için totalitarizm eleþtirel akýlcýlýða karþý yanlýþlanamayan kuram ve tezlerin toplamýdýr. Kuramýn yanlýþlanabilmesinin temel ölçütü ise sýnamadýr. Marx’ýn tarih kuramý yanlýþlanmaya müsait olmayan önermelerden oluþtuðu için bilimsel deðildir. Totaliter bakýþ tarihsici ve ütopyacýdýr. Tarihsel geliþmenin yasalarýný bildiði iddiasýndaki tarihsici okuma çoðu kez bir tarihin sonu tezi gibi iþ görür. Popper Platon ve Hegel ile birlikte Marx’ý da tarihsici bir düþünür olarak ele alýr. Akýlcý topluma doðru karþý konulmaz bir nedenselliðin olduðunu varsayan Marx kapitalizmin erken dönem hakimiyetinden tüm kapitalizm için genel bir yasa çýkarmýþtýr. Tarihsiciliðe eþlik eden ütopyacýlýk ise toplumun tümüyle dönüþtürülmesi anlamýna gelir. Popper ütopyacý bakýþýn toplum mühendisliðine yol açtýðý kanaatindedir. Toplum mühendisliði kesin bilgi veya hakikatlere dayanarak toplumu rehabilite eder.
Popper’a göre tarihsici ve ütopyacý enstrümanlar aracýlýðýyla iþ gören totalitarizm ayný zamanda kapalý bir topluma karþýlýk gelir. Kapalý toplum hümanizmayý karþý kabileci bir perspektifi içselleþtirmiþtir. Düþünür Marx’ýn bazý bakýmlardan bilim ve insanlýk tarihine olumlu katkýlar yaptýðýný kabul eder. Mesela iþçi sýnýfýnýn 19. yy’daki sefil yaþama koþullarý açýkça dile getirilmiþtir. Dahasý tarihsel-toplumsal çalýþmalar bakýmýndan sýnýf kavramý ve alt yapý-üst yapý kavramlaþtýrmasý belli sýnýrlar içerisinde bilimsel geliþmeyi ilerletici sonuçlar doðurmuþtur.
Sonuç olarak Popper Marx’ýn olumlu ve olumsuz yönlerini bilimsel düþünce ve özgürlükçü toplum kýstaslarý bakýmýndan irdeler. Onun Marx analizi kendisinin kapitalizme yönelik tutumunu berraklaþtýrmasýna da yol açar. Ona göre kapitalizm ve demokrasi de aþýrýya kaçýlmamalý, kontrollü ve koþullu bir reform süreciyle makul rasyonellik korunmalýdýr.
Anahtar Kelimeler: Popper, Marx, Tarihsicilik, Ütopyacýlýk, Yanlýþlama, Açýk Toplum
|
