Medreseler, Ýslam tarihinde eðitim vermek için kurulan yapýlardýr. Niðde Akmedrese ise Karamanoðullarý Beyliði Hükümdarý Mehmet Bey’in kardeþi Ali Bey tarafýndan 1409-1410 tarihinde inþa edilmiþtir. Medresedeki eðitimin devamlýlýðý için 1415 yýlýnda medresenin vakfiyesi yazýlmýþtýr. Bu vakfiyede eðitim programý ve uyulacak esaslar belirtilmiþtir. Niðde þehrine de bu vakfiyede pehlivanlar þehri anlamýna gelen Darül Pehlivaniye adý verilmiþtir. Þehrin yöneticileri bu þehri sevmiþ olacak ki Darül Pehlivaniye’deki insanlarýn siyaset, üretim, temizlik, dini inanýþ konularýnda eðitilmesi amaçlanmýþtýr. Niðde þehir merkezinde bulunan Akmedrese, tarih ve mimari yapýsý itibariyle Niðde’nin en önemli binalarý arasýnda yer almaktadýr.
Ankara Muharebesi maðlubiyetiyle Sultan Beyazýt'ýn esir edildiði sýrada, Timur Devleti, Konya, Niðde taraflarýný Karamanoðullarýna vermiþtir. Mehmet Bey, Karaman hükümdarý olarak Konya'yý merkez yapmýþ ve kardeþi Alaeddin Ali Bey’i de Niðde emiri tayin etmiþtir. Ýþte Niðde Akmedrese bu dönemde yapýlmýþ bir Karamanoðlu eseridir. Daha sonra Osmanlý Devleti tekrar güçlenince, Karamanoðullarý, Memlûk Sultaný’nýn himayesini istemiþ ve Memlûk Sultaný adýna sikke kestirmiþtir. Daha sonraki yýllarda Mehmet Bey'in Osmanlý’ya yenilmesi üzerine 1413’te kardeþi Alaeddin Ali Bey kendisine Sultan unvanýný vermiþ ve bu durum kardeþi ile arasýnýn açýlmasýna sebep olmuþtur. Ali Bey, kardeþiyle arasýnýn açýlmasýndan dolayý Niðde'de durmayarak 1415’te de Kahire'ye gitmiþtir. Mehmet Bey'in Memlûk Sultanýna muhalefeti üzerine Mehmed Bey'e karþý sevk edilen Memlük Sultaný ordusuyla beraber Niðde'ye gelmiþ ve Memlûk sultaný tarafýndan bütün Karaman Beyliði Ali Bey'e verilmiþtir. Akmederese tüm bu yaþanan güç mücadelelerine þahit olmuþtur. Medreseyi yaptýran Ali Bey kendisine siyaset biliminde danýþmanlýk verecek müderris (profesör), muid (doçent) yetiþtirmeyi arzu etmiþ ve medrese vakfiyesine bu arzusunu yazdýrmýþtýr. Bu bildiride temel olarak medresenin yapýlma amacý, medresenin güç mücadelesindeki konumu, medrese vakfiyesi ve 15. yüzyýlda Niðde çevresinde yaþanan siyasi geliþmeler araþtýrýlmýþtýr.
Anahtar Kelimeler: Osmanlý Devleti, Karamanoðullarý Beyliði, Memlûk Devleti Karamanoðullarý Devleti, Niðde, Akmedrese
|
