Medreseler, İslam tarihinde eğitim vermek için kurulan yapılardır. Niğde Akmedrese ise Karamanoğulları Beyliği Hükümdarı Mehmet Bey’in kardeşi Ali Bey tarafından 1409-1410 tarihinde inşa edilmiştir. Medresedeki eğitimin devamlılığı için 1415 yılında medresenin vakfiyesi yazılmıştır. Bu vakfiyede eğitim programı ve uyulacak esaslar belirtilmiştir. Niğde şehrine de bu vakfiyede pehlivanlar şehri anlamına gelen Darül Pehlivaniye adı verilmiştir. Şehrin yöneticileri bu şehri sevmiş olacak ki Darül Pehlivaniye’deki insanların siyaset, üretim, temizlik, dini inanış konularında eğitilmesi amaçlanmıştır. Niğde şehir merkezinde bulunan Akmedrese, tarih ve mimari yapısı itibariyle Niğde’nin en önemli binaları arasında yer almaktadır.
Ankara Muharebesi mağlubiyetiyle Sultan Beyazıt'ın esir edildiği sırada, Timur Devleti, Konya, Niğde taraflarını Karamanoğullarına vermiştir. Mehmet Bey, Karaman hükümdarı olarak Konya'yı merkez yapmış ve kardeşi Alaeddin Ali Bey’i de Niğde emiri tayin etmiştir. İşte Niğde Akmedrese bu dönemde yapılmış bir Karamanoğlu eseridir. Daha sonra Osmanlı Devleti tekrar güçlenince, Karamanoğulları, Memlûk Sultanı’nın himayesini istemiş ve Memlûk Sultanı adına sikke kestirmiştir. Daha sonraki yıllarda Mehmet Bey'in Osmanlı’ya yenilmesi üzerine 1413’te kardeşi Alaeddin Ali Bey kendisine Sultan unvanını vermiş ve bu durum kardeşi ile arasının açılmasına sebep olmuştur. Ali Bey, kardeşiyle arasının açılmasından dolayı Niğde'de durmayarak 1415’te de Kahire'ye gitmiştir. Mehmet Bey'in Memlûk Sultanına muhalefeti üzerine Mehmed Bey'e karşı sevk edilen Memlük Sultanı ordusuyla beraber Niğde'ye gelmiş ve Memlûk sultanı tarafından bütün Karaman Beyliği Ali Bey'e verilmiştir. Akmederese tüm bu yaşanan güç mücadelelerine şahit olmuştur. Medreseyi yaptıran Ali Bey kendisine siyaset biliminde danışmanlık verecek müderris (profesör), muid (doçent) yetiştirmeyi arzu etmiş ve medrese vakfiyesine bu arzusunu yazdırmıştır. Bu bildiride temel olarak medresenin yapılma amacı, medresenin güç mücadelesindeki konumu, medrese vakfiyesi ve 15. yüzyılda Niğde çevresinde yaşanan siyasi gelişmeler araştırılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti, Karamanoğulları Beyliği, Memlûk Devleti Karamanoğulları Devleti, Niğde, Akmedrese
|
