19. yüzyýlda açýlmýþ olan öðretmen okullarýyla birlikte Türkiye’de öðretmenlik mesleði günümüzdeki profesyonel hüviyetine bürünmüþtür. Þunu da belirtmek gerekir ki Türkiye’deki bugünkü öðretmenlik meslek anlayýþý Darülmuallimin ve uzantýlarýnýn tarihinde saklýdýr. Osmanlý öðretmen okullarý programlarýnda, öðretmenlik meslek derslerinden olan öðretim yöntemleri dersinin yer almasýndan baþka mesleðin antrenman sahasý olarak görülebilecek olan staj uygulamalarý da öðretmen okullarýnda gerçekleþtirilmiþtir. Hatta Ýstanbul Darülmualliminin Sýbyan þubesi için 1909 senesinde bir uygulama okulu açýlmýþtýr. Diðer þubeler için Darülmualliminin bünyesine baðlý uygulama okulu olmasa da, öðrenciler çeþitli kademelerdeki okullara staj yapmak için gönderilmiþlerdir. Öðretmen okullarýnýn staj uygulamalarýnýn detaylarýna ise 1913 yýlýnda Darülmualliminin Âlî þubesi adýna yayýmlanmýþ olan yönerge ve 1915 yýlýnda yayýmlanmýþ olan Darülmuallimin ve Darülmuallimat Nizamnamesi’ndeki maddelerden çýkarmak mümkün olmuþtur (Detaylý bilgi için bakýnýz: Becerikli, 2019; Öztürk, 1998, Ünal & Birbudak, 2013).
Osmanlý öðretmen okullarý, Cumhuriyet Türkiye’sine miras kalarak Türkiye’nin yakýn dönemlerine kadar varlýklarýný sürdürmüþlerdir. Ayrýca Osmanlý dönemindeki staj uygulamalarýnýn da Cumhuriyet dönemine yansýmalarýný görmek mümkündür. Cumhuriyet dönemi öðretmen okullarýnýn yönetmelikleri ve yönergelerinde staj ile ilgili bilgiler detaylandýrýlmýþtýr. Genel olarak bakýldýðýnda öðretmenlik uygulamasý yapan aday bir okula gönderilmiþ ve staj okulunu gözlemlemesinin yanýnda kendisinden alaný ile ilgili bazý dersleri anlatmasý talep edilmiþtir. Stajyerlerin belirli oranda devamsýzlýk yapmalarýna izin verilmiþ, staj süresince baþarýlý olamayan öðrencilere ise yeniden uygulamalara katýlma hakký verilmiþtir (Becerikli, 2019; Devre-i Tatbikiye Talebesi Hakkýnda Talimatname, 1329; Ýlköðretmen Okullarýna Staj Rehberi, 1964; Maarif-i Umumiye Nezareti, 1331; MEB, 1938; 1953).
Anahtar Kelimeler: Öðretmen Okullarý, Öðretmenlik Uygulamasý, Osmanlý, Türkiye Cumuriyeti
|
