Giriþ: Geçmiþten günümüze kadýnýn, ekonomik, sosyal ve toplumsal alandaki haklarýnýn iyileþtirilmesine yönelik çeþitli reformlar, uluslararasý bildirgeler, ve medeni kanunda yapýlan hukuki düzenlemelerin yaný sýra, çeþitli sivil toplum kuruluþlarýnýn, kadýn örgütlerinin ve derneklerinin faaliyetleriyle birlikte ulusal ve uluslararasý alanda yapýlan kadýn haklarýna dair çalýþmalar, kadýnlarýn özel ve kamusal alanda, farklý iþ kollarýnda, ve çeþitli pozisyonlarda yer almasýný saðlamýþtýr. Kadýn haklarýna dair yapýlan düzenlemelerde yasal olarak kadýnýn üst yönetimlerde yer almasýna yönelik görünür bir engel olmamasýna karþýn, yapýlan araþtýrmalar, kadýnlarýn çoðunlukla alt veya orta kademelerde yoðunlaþtýðýný ayrýca kariyer ve yükselme basamaklarýnda birçok engellerle karþý karþýya kaldýklarýný göstermektedir. Ýnsan kaynaklarýnýn etkili ve verimli kullanýlmasý karþýsýnda, cinsiyetçilik yok olmasa da, kadýnlarýn yeteneði ve gücünün göz ardý edilmeyerek ön yargýlarýn kýrýlmasýnýn önüne geçilebilir. Yönetim iþinin, cinsiyetçilik ile deðil, yetenek ve liderlik özelliklerine dayandýrýlmasý daha faydalý görünmektedir. Bu baðlamda, kadýnlarýn kariyerde yükselme ve cam tavanýn nedenlerine iliþkin sorunlarýn tespitine yönelik çalýþmalarýn varlýðý önemli görülmektedir.
Amaç: Bu araþtýrmada, kurumlarda kadýn yöneticilerin yönetim kademelerine gelme süreçlerinde, ailevi, kurumsal, cinsiyet ve toplumsal ön yargý kaynaklý, kariyer ve cam tavan engeller ile baþa çýkma stratejilerinin incelenmesi amacýyla gerçekleþtirilmiþtir. Bu doðrultuda okul yöneticilerinin görüþleri alýnmýþtýr. Araþtýrma, kadýn yöneticilerin yönetim kademelerinde ilerlemeleri ve cam tavan engellerin deðerlendirilmesine yönelik yapýlmýþ nitel bir çalýþmadýr.
Araþtýrma Problemi: Kurum yöneticilerinin, kadýnlarýn yönetim alanýndaki kariyer engelleri ve cam tavan sendromuna iliþkin görüþleri nelerdir?
Kapsam: Araþtýrmanýn evrenini, Diyarbakýr ili resmi okullarda görevli okul yöneticileri oluþturmaktadýr. Örneklemini ise, Diyarbakýr ili merkez ilçe sýnýrlarýndaki resmi okullarda görevli, farklý okul türlerinden, farklý kýdem düzeylerinden, farklý cinsiyetlerden yöneticilerin katýldýðý 20 kadýn 20 erkek yönetici oluþturmaktadýr. Bu kapsamda okul müdürleri ve müdür yardýmcýlarý çalýþma grubuna dahil edilmiþtir.
Yöntem: Araþtýrmada, katýlýmcý bilgilerinin ve 12 maddelik yönetici görüþme sorularýnýn yer aldýðý yarý yapýlandýrýlmýþ görüþme formu kullanýlmýþtýr. 20 kadýn, 20 erkek yönetici ile gerçekleþtirilen araþtýrma sorularýndan elde edilen veriler betimsel analiz yöntemiyle analiz edilmiþtir. Elde edilen veriler, kavramsal çerçeve ve görüþmeye dayalý oluþturulan 12 kategori ve bu kategorilere yönelik alt tema çerçevesinde açýklanýp yorumlanmýþtýr. Bu araþtýrma için, Diyarbakýr Ýl Milli Eðitim Müdürlüðünden Sayý: 30769799-E.12611528 Tarih: 09.11.2016 kurum izni alýnmýþtýr.
Sonuç: Analiz sonucunda, evlilik ve çocuk kadýnýn kariyeri ve yükselmesi önünde engel, bekârlýk ise kariyer yapma sürecinde avantaj olarak görülmektedir. Kadýnlarýn, kariyer yolunda en büyük desteði ailelerinden aldýklarý belirlenmiþtir. Bu desteðin ise, psikolojik ve manevi destekle beraber, çocuk bakýmýna yönelik aile büyükleri ya da yakýn akrabalardan alýnan destek olduðu görülmüþtür. Üst düzey pozisyonlara gelme sürecinde kadýnlarýn en çok cinsiyet ayrýmcýlýðýyla karþýlaþtýklarý saptanmýþtýr. Erkeklerin informal iliþkileri kadýnlara oranla daha fazla ve etkili kullanmalarý, erkeklerin yönetim alanlarýnda daha çabuk ve kolay yükselmeleri sonucunu ortaya koymaktadýr. Katýlýmcý görüþlerine göre, meslek seçiminde cinsiyet faktörünün etkin rol oynadýðý, kadýn yöneticilere karþý büyük bir ön yargýnýn olduðu bu ön yargýnýn kaynaðýný ise, kadýnlarýn yöneticilik görevini iyi yapamadýklarý algýsý nedeniyle ortaya çýktýðý, kadýnlarýn cam tavan engelleri aþmak için kararlýlýk göstermeleri gerektiði sonucuna ulaþýlmýþtýr. Kadýnlar, yönetimsel farklýlýk açýsýndan erkeklere oranla daha detaycý ve düzenli olarak görülmüþlerdir. Mesai þartlarý karþýsýnda en çok evli kadýn yöneticiler zorlanmýþlardýr. Bekâr katýlýmcýlarýn ise, mesai þartlarý karþýsýnda oldukça dirençli olduklarý görülmüþtür. Kariyer fýrsatlarýný deðerlendirme açýsýndan kadýnlar daha önde görülmekle birlikte, ilerleme durumlarýný fýrsat verildiði sürece erkeklerden daha baðlý görmektedirler. Ön yargýnýn en büyük kaynaðýný ise kadýnlarýn yöneticilik görevini iyi yapamadýklarý algýsýnýn varlýðý oluþturmaktadýr. Kadýnlarýn cam tavan engelleri aþmasý için kararlý ve istekli olmalarý, gerekli eðitimleri almalarý ve geleneksel yapýdan çýkmalarý gerektiði görüþü ortaya konmuþtur.
Anahtar Kelimeler: Kariyer, Cam Tavan, Kadýn Yönetici
|
