Giriş: Geçmişten günümüze kadının, ekonomik, sosyal ve toplumsal alandaki haklarının iyileştirilmesine yönelik çeşitli reformlar, uluslararası bildirgeler, ve medeni kanunda yapılan hukuki düzenlemelerin yanı sıra, çeşitli sivil toplum kuruluşlarının, kadın örgütlerinin ve derneklerinin faaliyetleriyle birlikte ulusal ve uluslararası alanda yapılan kadın haklarına dair çalışmalar, kadınların özel ve kamusal alanda, farklı iş kollarında, ve çeşitli pozisyonlarda yer almasını sağlamıştır. Kadın haklarına dair yapılan düzenlemelerde yasal olarak kadının üst yönetimlerde yer almasına yönelik görünür bir engel olmamasına karşın, yapılan araştırmalar, kadınların çoğunlukla alt veya orta kademelerde yoğunlaştığını ayrıca kariyer ve yükselme basamaklarında birçok engellerle karşı karşıya kaldıklarını göstermektedir. İnsan kaynaklarının etkili ve verimli kullanılması karşısında, cinsiyetçilik yok olmasa da, kadınların yeteneği ve gücünün göz ardı edilmeyerek ön yargıların kırılmasının önüne geçilebilir. Yönetim işinin, cinsiyetçilik ile değil, yetenek ve liderlik özelliklerine dayandırılması daha faydalı görünmektedir. Bu bağlamda, kadınların kariyerde yükselme ve cam tavanın nedenlerine ilişkin sorunların tespitine yönelik çalışmaların varlığı önemli görülmektedir.
Amaç: Bu araştırmada, kurumlarda kadın yöneticilerin yönetim kademelerine gelme süreçlerinde, ailevi, kurumsal, cinsiyet ve toplumsal ön yargı kaynaklı, kariyer ve cam tavan engeller ile başa çıkma stratejilerinin incelenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Bu doğrultuda okul yöneticilerinin görüşleri alınmıştır. Araştırma, kadın yöneticilerin yönetim kademelerinde ilerlemeleri ve cam tavan engellerin değerlendirilmesine yönelik yapılmış nitel bir çalışmadır.
Araştırma Problemi: Kurum yöneticilerinin, kadınların yönetim alanındaki kariyer engelleri ve cam tavan sendromuna ilişkin görüşleri nelerdir?
Kapsam: Araştırmanın evrenini, Diyarbakır ili resmi okullarda görevli okul yöneticileri oluşturmaktadır. Örneklemini ise, Diyarbakır ili merkez ilçe sınırlarındaki resmi okullarda görevli, farklı okul türlerinden, farklı kıdem düzeylerinden, farklı cinsiyetlerden yöneticilerin katıldığı 20 kadın 20 erkek yönetici oluşturmaktadır. Bu kapsamda okul müdürleri ve müdür yardımcıları çalışma grubuna dahil edilmiştir.
Yöntem: Araştırmada, katılımcı bilgilerinin ve 12 maddelik yönetici görüşme sorularının yer aldığı yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. 20 kadın, 20 erkek yönetici ile gerçekleştirilen araştırma sorularından elde edilen veriler betimsel analiz yöntemiyle analiz edilmiştir. Elde edilen veriler, kavramsal çerçeve ve görüşmeye dayalı oluşturulan 12 kategori ve bu kategorilere yönelik alt tema çerçevesinde açıklanıp yorumlanmıştır. Bu araştırma için, Diyarbakır İl Milli Eğitim Müdürlüğünden Sayı: 30769799-E.12611528 Tarih: 09.11.2016 kurum izni alınmıştır.
Sonuç: Analiz sonucunda, evlilik ve çocuk kadının kariyeri ve yükselmesi önünde engel, bekârlık ise kariyer yapma sürecinde avantaj olarak görülmektedir. Kadınların, kariyer yolunda en büyük desteği ailelerinden aldıkları belirlenmiştir. Bu desteğin ise, psikolojik ve manevi destekle beraber, çocuk bakımına yönelik aile büyükleri ya da yakın akrabalardan alınan destek olduğu görülmüştür. Üst düzey pozisyonlara gelme sürecinde kadınların en çok cinsiyet ayrımcılığıyla karşılaştıkları saptanmıştır. Erkeklerin informal ilişkileri kadınlara oranla daha fazla ve etkili kullanmaları, erkeklerin yönetim alanlarında daha çabuk ve kolay yükselmeleri sonucunu ortaya koymaktadır. Katılımcı görüşlerine göre, meslek seçiminde cinsiyet faktörünün etkin rol oynadığı, kadın yöneticilere karşı büyük bir ön yargının olduğu bu ön yargının kaynağını ise, kadınların yöneticilik görevini iyi yapamadıkları algısı nedeniyle ortaya çıktığı, kadınların cam tavan engelleri aşmak için kararlılık göstermeleri gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Kadınlar, yönetimsel farklılık açısından erkeklere oranla daha detaycı ve düzenli olarak görülmüşlerdir. Mesai şartları karşısında en çok evli kadın yöneticiler zorlanmışlardır. Bekâr katılımcıların ise, mesai şartları karşısında oldukça dirençli oldukları görülmüştür. Kariyer fırsatlarını değerlendirme açısından kadınlar daha önde görülmekle birlikte, ilerleme durumlarını fırsat verildiği sürece erkeklerden daha bağlı görmektedirler. Ön yargının en büyük kaynağını ise kadınların yöneticilik görevini iyi yapamadıkları algısının varlığı oluşturmaktadır. Kadınların cam tavan engelleri aşması için kararlı ve istekli olmaları, gerekli eğitimleri almaları ve geleneksel yapıdan çıkmaları gerektiği görüşü ortaya konmuştur.
Anahtar Kelimeler: Kariyer, Cam Tavan, Kadın Yönetici
|
