Günümüzde önemi gittikçe artan iþ yapma kolaylýðý endeksi Dünya Bankasý ve Uluslararasý Finans Kurumu 2003 yýlýndan beri yayýmlanmaktadýr. Ýlgili endeks, 10 alt endeksten oluþmakta olup endeksi oluþturan kriterler özelinde zaman, maliyet, prosedür baþta olmak üzere birçok konuyu ele almaktadýr.
Ülke ekonomisindeki yatýrým uygunluðunu deðerlendiren iþ yapma kolaylýðý endeksi, kuruluþundan kapanýþýna kadar ki bütün zaman maliyetlerini baz alarak oluþturulan bir endekstir. Ýlgili endeks her yýl iþ yapmak için uygun ekonomileri, endeksi oluþturan alt endeksler ve bunlarýn kriterleri dahilinde farklý ülkelerin iþ yapmaya uygunluðunu göstermesi için önem arz etmektedir (Koç vd., 2017). Ýþ yapma kolaylýðý endeksi, ülkelerin þirket kuruluþu, istihdam, yatýrýmcýlarýn korunmasý, lisans alma süresi vergi politikalarý gibi çeþitli kriterleri göz önüne alarak karþýlaþtýrmalý bir sýralamaya fýrsat saðlamaktadýr. Bu kapsamda endeks dahilinde 190 ülke deðerleri hesaplanmaktadýr (Yardýmcýoðlu, 2014: 284).
Ýþ yapma kolaylýðý endeksini; iþe baþlama iþlemleri, inþaat izinlerinin alýnmasý iþlemleri, elektrik baðlatma iþlemleri, mülkiyet kayýt iþlemleri, kredi alma iþlemleri, azýnlýk pay sahibi yatýrýmcýlarýnýn korunmasý iþlemleri, vergilerin ödenmesi iþlemleri, sýnýr ötesi ticaret iþlemleri, sözleþmelerin uygulanmasý iþlemleri, iflasýn çözümü iþlemleri gibi 10 kritere göre ülkelerin sýralamasý yapýlmýþ, ayrýca istihdam mevzuatýnýn esnekliði ve iþ kalitesinin özellikleri ile söz konusu ülkelerin sahip olduðu koþullarý ortaya koyabilmek adýna açýklama niteliðine sahip bir alt baþlýða da yer verilmesiyle oluþturulmaktadýr.
Bu çalýþmada iþ yapma kolaylýðý endeksinin dýþ ticaret üzerine etkisine G-20 ülkeleri özelinde bakýlmak istenmiþ ve çalýþmaya dýþ ticarete doðrudan etki olduðu daha önceki çalýþmalara kabul edilmiþ olan döviz kuru, enflasyon, istihdam, faiz oranlarý, sanayi üretim endeksleri de araþtýrmaya dahil edilmiþtir. Çalýþmada 2010-2020 yýllarý arasýndaki veriler yýllýk bazda deðerlendirilmiþtir. Deðiþkenler arasýndaki iliþkiyi test etmek amacýyla panel birim kök testi, pedroni eþbütünleþme testi, nedensellik testi ve panel regresyon testi kullanýlmýþtýr. Ekonomik analizler sonucunda iþ yapma kolaylýðý endeksinin, alt endekslerin ve dahil edilen döviz kuru, enflasyon, istihdam, faiz oranlarý, sanayi üretim endeksleri olumlu ve olumsuz anlamda etkilerine rastlanmýþtýr.
Anahtar Kelimeler: Ýþ Yapma Kolaylýðý, Dýþ Ticaret Hacmi, Döviz Kuru, Enflasyon, Panel Veri Analizi
|
