Günümüzde önemi gittikçe artan iş yapma kolaylığı endeksi Dünya Bankası ve Uluslararası Finans Kurumu 2003 yılından beri yayımlanmaktadır. İlgili endeks, 10 alt endeksten oluşmakta olup endeksi oluşturan kriterler özelinde zaman, maliyet, prosedür başta olmak üzere birçok konuyu ele almaktadır.
Ülke ekonomisindeki yatırım uygunluğunu değerlendiren iş yapma kolaylığı endeksi, kuruluşundan kapanışına kadar ki bütün zaman maliyetlerini baz alarak oluşturulan bir endekstir. İlgili endeks her yıl iş yapmak için uygun ekonomileri, endeksi oluşturan alt endeksler ve bunların kriterleri dahilinde farklı ülkelerin iş yapmaya uygunluğunu göstermesi için önem arz etmektedir (Koç vd., 2017). İş yapma kolaylığı endeksi, ülkelerin şirket kuruluşu, istihdam, yatırımcıların korunması, lisans alma süresi vergi politikaları gibi çeşitli kriterleri göz önüne alarak karşılaştırmalı bir sıralamaya fırsat sağlamaktadır. Bu kapsamda endeks dahilinde 190 ülke değerleri hesaplanmaktadır (Yardımcıoğlu, 2014: 284).
İş yapma kolaylığı endeksini; işe başlama işlemleri, inşaat izinlerinin alınması işlemleri, elektrik bağlatma işlemleri, mülkiyet kayıt işlemleri, kredi alma işlemleri, azınlık pay sahibi yatırımcılarının korunması işlemleri, vergilerin ödenmesi işlemleri, sınır ötesi ticaret işlemleri, sözleşmelerin uygulanması işlemleri, iflasın çözümü işlemleri gibi 10 kritere göre ülkelerin sıralaması yapılmış, ayrıca istihdam mevzuatının esnekliği ve iş kalitesinin özellikleri ile söz konusu ülkelerin sahip olduğu koşulları ortaya koyabilmek adına açıklama niteliğine sahip bir alt başlığa da yer verilmesiyle oluşturulmaktadır.
Bu çalışmada iş yapma kolaylığı endeksinin dış ticaret üzerine etkisine G-20 ülkeleri özelinde bakılmak istenmiş ve çalışmaya dış ticarete doğrudan etki olduğu daha önceki çalışmalara kabul edilmiş olan döviz kuru, enflasyon, istihdam, faiz oranları, sanayi üretim endeksleri de araştırmaya dahil edilmiştir. Çalışmada 2010-2020 yılları arasındaki veriler yıllık bazda değerlendirilmiştir. Değişkenler arasındaki ilişkiyi test etmek amacıyla panel birim kök testi, pedroni eşbütünleşme testi, nedensellik testi ve panel regresyon testi kullanılmıştır. Ekonomik analizler sonucunda iş yapma kolaylığı endeksinin, alt endekslerin ve dahil edilen döviz kuru, enflasyon, istihdam, faiz oranları, sanayi üretim endeksleri olumlu ve olumsuz anlamda etkilerine rastlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: İş Yapma Kolaylığı, Dış Ticaret Hacmi, Döviz Kuru, Enflasyon, Panel Veri Analizi
|