Giriþ: Ýþ saðlýðý ve güvenliði küresel ölçekte, bireylerin çalýþma yaþamlarýnda çeþitli nedenlerden dolayý yaþayabilecekleri hem fiziksel hem de psikososyal riskler karþýsýnda koruma amaçlý yapýlan sistemli ve bilimsel çalýþmadýr. Ýþ saðlýðý ve güvenliði ile ilgili güncel verilere bakýldýðýnda örneðin; AB üyesi 28 ülkede iþ kazasý ve meslek hastalýðý nedeniyle asgari dört gün ve daha fazla süre iþ yerinde çalýþmaktan yoksun olan kiþi sayýsý son istatistiklere göre 3.176.640 kiþi olarak belirlenmiþtir. Ayný zamanda iþ yerinde ölümcül kaza geçiren kiþi sayýsý da 3.739 kiþi olarak saptanmýþtýr. AB dýþýnda ABD’de ise 4.800.000 kiþi iþ kazasý ve meslek hastalýðý nedeniyle týbbi tedavi görmüþ ve 3.738 kiþinin hayatý ise ölümle sonlanmýþtýr. Türkiye’de ise 2016 yýlýnda iþ kazasý ve meslek hastalýðý nedeniyle 1.970 kiþi, 2017 yýlýnda ise 2.006 kiþi hayatýný kaybetmiþtir. Verilen istatistikler ýþýðýnda iþ saðlýðý ve güvenliðini geliþtirmede makro ölçekte devlet, sendikalar ve yönetimler ön plandayken, mikro ölçekte ise yalnýzca mühendisler, hekimler, psikologlar ve hemþireler deðil ayný zamanda sosyal çalýþmacýlar da önemli roller üstlenmektedir. Birçok geliþmiþ ülkede ve Türkiye’de, üniversitelerin dört yýllýk sosyal hizmet lisans programlarýndan mezun olup, sosyal hizmet mesleðinin endüstriyel sosyal hizmet alt alanýnda eðitim almýþ olan profesyoneller endüstriyel sosyal çalýþmacý görev tanýmý alýrlar. Ýþçilere ve iþverenlere saðlýk ve güvenlik alanýnda yardýmcý olmak için çeþitli sorumluluklar üstlenmektedirler. Amaç: Bu bildirinin amacý, iþ saðlýðý ve güvenliðini geliþtirmede endüstriyel sosyal çalýþmacýlarýn çevresi-içinde-birey ve güçlendirme perspektifine dayalý olarak yürüttükleri mesleki rolleri ve iþlevleri tartýþmaktýr.
Yöntem: Bu çalýþma derleme niteliðinde bir çalýþmadýr. Araþtýrmanýn ana materyalini yazýlý kaynaklar, endüstriyel sosyal hizmet alanýnda yazýlan makale, rapor, belge ve tezler ile bu konuda çalýþan akademisyen görüþleri oluþturmaktadýr. Çalýþmada konu ile ilgili olarak yazýlý ve basýlý kaynaklar taranmýþ; endüstriyel sosyal hizmet açýsýndan bu alanda çalýþan sosyal hizmet uzmanlarýna yönelik ele alýnan çalýþmalar incelenerek menfi ve müspet yanlarý tartýþma þeklinde ele alýnmýþtýr. Bulgular: Ýþ koþullarýnýn çalýþanlarda yaratabileceði hem fiziksel hem de psikolojik ve sosyal sorunlara karþýn bu gibi olasý sorunlarýn mesleki etiyolojisinin tanýmlanmasýnda, kiþi ve ailesi açýsýndan ortaya çýkabilecek hastalýk ve engellilik durumunu kabul etmede ve bununla baþetme çabalarýný geliþtirmede, mevcut iþlerine devam edemeyecek kiþiler için vaka savunuculuðu faaliyetleri yürüterek sosyal güvenlik ve koruma haklarýnýn geliþtirilmesinde, rehabilite edici hizmetlere eriþim ve engellilik sonrasý ihtiyaç duyulan mesleki eðitim gibi, bireyden topluma doðru geniþleyen ölçekte bir dizi rol ve iþlev üstlenirler. Ayný zamanda bu sorunlarla iliþkili olarak ortaya çýkabilecek olan stres konusu özel bir çalýþma odaðý olarak görülmektedir. Zira, çalýþanlar açýsýndan stres, kronik solunum yolu rahatsýzlýklarý, kardiyovasküler hastalýklar, depresyon ve hatta kanser dâhil olmak üzere geniþ bir fiziksel ve zihinsel bozukluklarýn geliþimini etkilemektedir. Bu anlamda endüstriyel sosyal çalýþmacýlar iþ saðlýðý ve güvenliðini geliþtirmede sadece bireyle deðil ayný zamanda bireyin yakýn çevresiyle birlikte biyopsikososyal, kültürel ve tinsel boyutlarýyla bütüncül bir perspektifte çalýþmalarýný yürütmektedir. Sonuç: Günümüzün endüstriyel ve saðlýkla ilgili iþ ortamlarýndaki etkili sosyal çalýþma uygulamalarý, iþ örgütlerini etkileyen sosyal, ekonomik ve politik faktörler ve bu faktörlerle baðlantýlý olarak çalýþanlarýn ve onlarýn ailelerinin saðlýðý üzerindeki etkilerini anlamaya devam etmektedir. Ayrýca endüstriyel sosyal hizmet uzmanlarýnýn bu alandaki diðer meslek elemanlarýyla birlikte gerçekleþtireceði takým çalýþmasý hem iþyerinin güvenliðini desteklemedeki rolünü anlamak için hem de bilinçli bir uygulama için çok önemlidir. Bildiride bu boyutlar betimlenecek ve diðer profesyonellerle iliþkiler üzerinde durulacaktýr.
Anahtar Kelimeler: Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði, Endüstriyel Sosyal Hizmet, Endüstriyel Sosyal Hizmet Uzmaný
|
