Giriş: İş sağlığı ve güvenliği küresel ölçekte, bireylerin çalışma yaşamlarında çeşitli nedenlerden dolayı yaşayabilecekleri hem fiziksel hem de psikososyal riskler karşısında koruma amaçlı yapılan sistemli ve bilimsel çalışmadır. İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili güncel verilere bakıldığında örneğin; AB üyesi 28 ülkede iş kazası ve meslek hastalığı nedeniyle asgari dört gün ve daha fazla süre iş yerinde çalışmaktan yoksun olan kişi sayısı son istatistiklere göre 3.176.640 kişi olarak belirlenmiştir. Aynı zamanda iş yerinde ölümcül kaza geçiren kişi sayısı da 3.739 kişi olarak saptanmıştır. AB dışında ABD’de ise 4.800.000 kişi iş kazası ve meslek hastalığı nedeniyle tıbbi tedavi görmüş ve 3.738 kişinin hayatı ise ölümle sonlanmıştır. Türkiye’de ise 2016 yılında iş kazası ve meslek hastalığı nedeniyle 1.970 kişi, 2017 yılında ise 2.006 kişi hayatını kaybetmiştir. Verilen istatistikler ışığında iş sağlığı ve güvenliğini geliştirmede makro ölçekte devlet, sendikalar ve yönetimler ön plandayken, mikro ölçekte ise yalnızca mühendisler, hekimler, psikologlar ve hemşireler değil aynı zamanda sosyal çalışmacılar da önemli roller üstlenmektedir. Birçok gelişmiş ülkede ve Türkiye’de, üniversitelerin dört yıllık sosyal hizmet lisans programlarından mezun olup, sosyal hizmet mesleğinin endüstriyel sosyal hizmet alt alanında eğitim almış olan profesyoneller endüstriyel sosyal çalışmacı görev tanımı alırlar. İşçilere ve işverenlere sağlık ve güvenlik alanında yardımcı olmak için çeşitli sorumluluklar üstlenmektedirler. Amaç: Bu bildirinin amacı, iş sağlığı ve güvenliğini geliştirmede endüstriyel sosyal çalışmacıların çevresi-içinde-birey ve güçlendirme perspektifine dayalı olarak yürüttükleri mesleki rolleri ve işlevleri tartışmaktır.
Yöntem: Bu çalışma derleme niteliğinde bir çalışmadır. Araştırmanın ana materyalini yazılı kaynaklar, endüstriyel sosyal hizmet alanında yazılan makale, rapor, belge ve tezler ile bu konuda çalışan akademisyen görüşleri oluşturmaktadır. Çalışmada konu ile ilgili olarak yazılı ve basılı kaynaklar taranmış; endüstriyel sosyal hizmet açısından bu alanda çalışan sosyal hizmet uzmanlarına yönelik ele alınan çalışmalar incelenerek menfi ve müspet yanları tartışma şeklinde ele alınmıştır. Bulgular: İş koşullarının çalışanlarda yaratabileceği hem fiziksel hem de psikolojik ve sosyal sorunlara karşın bu gibi olası sorunların mesleki etiyolojisinin tanımlanmasında, kişi ve ailesi açısından ortaya çıkabilecek hastalık ve engellilik durumunu kabul etmede ve bununla başetme çabalarını geliştirmede, mevcut işlerine devam edemeyecek kişiler için vaka savunuculuğu faaliyetleri yürüterek sosyal güvenlik ve koruma haklarının geliştirilmesinde, rehabilite edici hizmetlere erişim ve engellilik sonrası ihtiyaç duyulan mesleki eğitim gibi, bireyden topluma doğru genişleyen ölçekte bir dizi rol ve işlev üstlenirler. Aynı zamanda bu sorunlarla ilişkili olarak ortaya çıkabilecek olan stres konusu özel bir çalışma odağı olarak görülmektedir. Zira, çalışanlar açısından stres, kronik solunum yolu rahatsızlıkları, kardiyovasküler hastalıklar, depresyon ve hatta kanser dâhil olmak üzere geniş bir fiziksel ve zihinsel bozuklukların gelişimini etkilemektedir. Bu anlamda endüstriyel sosyal çalışmacılar iş sağlığı ve güvenliğini geliştirmede sadece bireyle değil aynı zamanda bireyin yakın çevresiyle birlikte biyopsikososyal, kültürel ve tinsel boyutlarıyla bütüncül bir perspektifte çalışmalarını yürütmektedir. Sonuç: Günümüzün endüstriyel ve sağlıkla ilgili iş ortamlarındaki etkili sosyal çalışma uygulamaları, iş örgütlerini etkileyen sosyal, ekonomik ve politik faktörler ve bu faktörlerle bağlantılı olarak çalışanların ve onların ailelerinin sağlığı üzerindeki etkilerini anlamaya devam etmektedir. Ayrıca endüstriyel sosyal hizmet uzmanlarının bu alandaki diğer meslek elemanlarıyla birlikte gerçekleştireceği takım çalışması hem işyerinin güvenliğini desteklemedeki rolünü anlamak için hem de bilinçli bir uygulama için çok önemlidir. Bildiride bu boyutlar betimlenecek ve diğer profesyonellerle ilişkiler üzerinde durulacaktır.
Anahtar Kelimeler: İş Sağlığı ve Güvenliği, Endüstriyel Sosyal Hizmet, Endüstriyel Sosyal Hizmet Uzmanı
|
