Bütçe açýðý ve cari iþlemler açýðý literatürde birçok çalýþmaya konu olmuþ ve arasýnda iliþki analiz edilmiþtir. Söz konusu bu açýklar arasýndaki nedensel baðlantý ise ikiz açýklar hipotezi olarak adlandýrýlmýþtýr. Bu hipotez dýþ açýk ve bütçe açýðýnýn ortaklaþa kullanýldýðý durumlarda kullanýlmaktadýr. Ýkiz açýklar özellikle 1980 ve 1990 yýllarý arasýnda sýklýkla karþýlaþýlan bir terim halini almýþtýr. Ýkiz açýklar özellikle geliþmekte olan ülkeler için büyük önem arz etmektedir. Bu konuda ekonomi literatüründe açýklar arasýndaki iliþkiye Klasik, Keynesyen ve Parasalcý yaklaþýmlar birbirlerinden farklý bakýþ açýsýyla yaklaþmaktadýrlar.
Ýkiz açýk bir ekonomide ayný anda hem dýþ ticaret açýðýnýn hem de bütçe açýðýnýn olma durumunu ifade eder (Paradagonas ve Stournaras,
2006:596-97, Bocutoðlu, 2016:47; Terra, 2016:92).
Ülkeler için ekonomik sürdürülebilirliðin oluþturulabilmesi için yatýrým-tasarruf, ihracat-ithalat, kamu harcamalarý-kamu gelirleri arasýndaki
dengenin saðlanmasý önemlidir. Ýktisadi politikalarýn oluþum sürecinde bütçe dengesine/açýðýna dair yaklaþýmlar iktisadi ekoller
açýsýndan farklýlýk göstermektedir. Klasik iktisat ve bu ekolün “yeni yorumlarýna” göre bireyler, harcama yaparken “sürekli gelir hipotezi”
anlayýþýyla hâlihazýrda harcanabilir gelirleri ile deðil uzun dönemde elde edeceklerini umduklarý harcanabilir geliri baz alýrlar. Mal, para ve
faktör piyasalarýndaki esneklik sayesinde tam istihdamda olan ekonomik dengeye devletin müdahalesine gerek yoktur. Bütçe açýðý,
harcamalarýn artýrýlýp gelirlerin (vergi) az alýnmasýný ifade eder. Bu baðlamda devletin yaptýðý harcamalar hem alýþkanlýk hem de süreklilik
kazanýr. Böylelikle bütçe açýklarý gelecek nesillere yük hale gelir. Dolayýsýyla bu yaklaþýmda denk bütçe politikasý savunulur (Pýnar,
2010:137). Ayný anlayýþla Neoklasik yaklaþým da kamu kesimine bazý kamusal mal ve hizmetlerin üretilmesi haricinde herhangi bir
ekonomik iþlev yüklemeyen, devletin ekonomiye müdahalesinin minimum olmasý gerektiðini savunan, savaþ, doðal afetler gibi acil
durumlarda ortaya çýkan durumlar ve devletin yatýrýmlar haricinde yapacaðý harcamalarý benimsenmeyen bir anlayýþý savunur (Önder,
2012:154).
Bu çalýþmada Türkiye ve AB Ülkelerinin 2000-2021 yýllarý arasýndaki verilerinden yararlanarak eþ-bütünleþme testleri yapýlmýþtýr.
Anahtar Kelimeler: Ýkiz Açýklar Hipotezi, kamu harcamalarý, Cari iþlemler açýðý, bütçe açýðý
|
