Giriþ: Geliþimsel gecikme çocuðun bir ya da birden çok alanda geliþim basamaklarýna beklenilen dönemde ulaþamamasý olarak tanýmlanmaktadýr. Geliþimsel gecikmesi olan çocuk sahibi olan annelerin özellikleri, “geliþimsel gecikme” sürecine etki edebilecek faktörler açýsýndan önemlidir. Bu nedenle ilk çocukluk yýllarýnda annenin tutum ve davranýþlarýna etki edebilecek her türlü özelliði çocuklarýn geliþimi üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Bu faktörlerden bir tanesi de annenin baðlanma stilidir. Baðlanma bireyin önemli gördüðü kiþilere yönelik olarak geliþtirdiði duygusal baðlar olarak tanýmlanmaktadýr. Bowlby ve Ainsworth’ün çalýþmalarýyla sistematize edilen baðlanma stilleri öncelikle üçlü bir sýnýflandýrma ile ele alýnmýþ, Bartholomew ve Horowitz (1991) tarafýndan ise güvenli baðlanma, saplantýlý baðlanma, kayýtsýz baðlanma ve korkulu baðlanma olmak üzere dört farklý stilde ele alýnmýþtýr. Amaç: Bu çalýþmada geliþimsel gecikmesi olan 3-6 yaþ çocuða sahip annelerin baðlanma stillerinin belirlenmesi ve baðlanma stillerinin çeþitli deðiþkenlere göre (medeni durum, yaþ, eðitim durumu, gelir meslek, birlikte yaþanýlan kiþiler, gelir durumu, çocuðun doðum þekli, çocuðun yaþý, çocuðun cinsiyeti ve çocuða bakan kiþiler) farklýlaþýp farklýlaþmadýðýnýn ortaya çýkarýlmasý amaçlanmaktadýr. Kapsam: Çalýþmada Nisan 2015- Ekim 2015 tarihleri arasýnda Eskiþehir Devlet Hastanesi Çocuk Geliþim Ünitesine baþvuran Denver II Geliþimsel tarama testi sonucu “anormal” çýkan ve herhangi bir engel grubuna dahil olmadýðý belirlenen 3-6 yaþ 71 çocuðun anneleri ile çalýþýlmýþtýr. Sýnýrlýlýklar: Çalýþma araþtýrmacýlarýn ikamet ettiði il olmasý nedeniyle verilere ulaþým kolaylýðý açýsýndan Eskiþehir örneðinde planlanmýþtýr. Yöntem: Araþtýrma tarama modelinde planlanan betimsel bir araþtýrmadýr. Veri toplama aracý olarak araþtýrmacýlar tarafýndan hazýrlanan “Kiþisel Bilgi Formu” ile Griffin ve Bartholomew tarafýndan geliþtirilen ve Türkçe geçerlik ve güvenilirlik çalýþmasý Sümer ve Güngör (1999) tarafýndan yapýlan 7’li likert tipi 30 maddeden oluþan “Ýliþki Ölçekleri Anketi” (Relationships Scale Questionnaire) uygulanmýþtýr. Bulgular: Çalýþmada evli annelerin saplantýlý baðlanma stili puaný boþanmýþ kadýnlardan daha fazladýr. Ýliþki ölçekleri ölçeðinin kayýtsýz baðlanma stilinde yaþ deðiþkeni açýsýndan 31 yaþ ve üzeri annelerin kayýtsýz baðlanma stili puaný 22-30 yaþ arasý annelerden daha fazladýr. Katýlýmcýlarýn doðum þekli deðiþkeni açýsýndan, iliþki ölçekleri puan ortalamalarýnýn anlamlý düzeyde farklýlaþýp farklýlaþmadýðýna bakýldýðýnda, sezaryen ile doðum yapan annelerin kayýtsýz baðlanma stili puaný normal doðum yapan annelerden daha fazladýr. Çocuk sayýsý 1 olan annelerin kayýtsýz baðlanma stili puaný 2 çocuðu olan annelere göre anlamlý düzeyde yüksek bulunmuþtur. Köyde/kasabada yaþayan katýlýmcýlarýn güvenli baðlanma sitili puaný büyükþehirde yaþayanlara göre anlamlý düzeyde yüksek bulunmuþtur. Büyükþehirde yaþayan katýlýmcýlarýn korkulu baðlanma stili puaný þehirde yaþayanlara göre anlamlý derecede yüksektir. Büyükþehirde yaþayan katýlýmcýlarýn kayýtsýz baðlanma stili puaný köyde yaþayanlara göre anlamlý düzeyde yüksek bulunmuþtur. Eðitim deðiþkeni açýsýndan ise ilköðretim mezunu katýlýmcýlarýn güvenli baðlanma stili puaný üniversite mezunu olan katýlýmcýlara göre anlamlý düzeyde yüksektir. Lise mezunu olan katýlýmcýlarýn korkulu baðlanma stili puaný ilköðretim mezunu olanlara göre anlamlý düzeyde yüksektir. Lise ve üniversite mezunu olan katýlýmcýlarýn kayýtsýz baðlanma stili puaný ilköðretim mezunlarýna göre anlamlý düzeyde yüksektir. Yine ilköðretim mezunu olanlarýn saplantýlý baðlanma stili puaný üniversite mezunu olan katýlýmcýlara göre anlamlý düzeyde yüksek bulunmuþtur. Çocuklarý, kayýnvalide ve kayýnpeder ile birlikte yaþayan katýlýmcýlarýn güvenli baðlanma stili puaný eþ ve çocuklarý ile ve çocuklarý ve annesi ile yaþayanlara göre anlamlý düzeyde yüksek bulunmuþtur. Yine çocuklarý ve annesi ile birlikte yaþayan katýlýmcýlarýn kayýtsýz baðlanma stili puaný, eþi, çocuklarý, kayýnvalidesi ve kayýnpederi ile birlikte yaþayan katýlýmcýlara göre anlamlý düzeyde yüksek bulunmuþtur . Geliri 5000-8500 arasýnda olan katýlýmcýlarýn korkulu baðlanma stili puanýnýn geliri 1200-2500 arasý olan katýlýmcýlara göre anlamlý düzeyde yüksek olduðu bulunmuþtur. Yine geliri 5000-8500 arasý olan katýlýmcýlarýn kayýtsýz baðlanma stili puaný da geliri 1200-2500 arasý olanlara göre anlamlý düzeyde yüksek bulunmuþtur . Annelerin mesleði açýsýndan ise ev hanýmý olan katýlýmcýlarýn güvenli baðlanma stili puanýnýn hemþire, öðretmen, memur vb. meslek gruplarýna göre anlamlý düzeyde yüksek olduðu görülmüþtür. Hemþire, öðretmen, memur vb. meslek grubu içinde yer alan katýlýmcýlarýn kayýtsýz baðlanma stili puaný mesleði kasiyer, iþçi, garson vb. olan katýlýmcýlara göre anlamlý düzeyde yüksek bulunmuþtur. ine mesleði hemþire, öðretmen, memur vb. olan katýlýmcýlarýn saplantýlý baðlanma stili puaný ev hanýmlarýna göre anlamlý düzeyde yüksek bulunmuþtur. Sonuç: Çalýþma sonucunda katýlýmcýlarýn sadece yüzde 26,76’lýk bölümünün güvenli baðlanma stiline sahip olduðu, kalanlarýn ise korkulu, kayýtsýz ya da saplantýlý baðlanma stiline sahip olduklarý görülmüþtür. Medeni durum, çocuk sayýsý, eðitim durumu, gelir, meslek, birlikte yaþanýlan kiþiler ve çocuðun doðum þekli deðiþkenlerinin annenin baðlanma stiline göre farklýlaþtýðý, çocuðun yaþý, çocuðun cinsiyeti ve çocuða bakan kiþiler gibi deðiþkenlerin ise annenin baðlanma stiline göre farklýlaþmadýðý sonucuna ulaþýlmýþtýr.
Anahtar Kelimeler: Geliþimsel Gecikme, Baðlanma Stilleri, Anne
|
