| |
Öz: Bireylerin günlük yaþantýlarýnda gösterdikleri birçok davranýþýn hýzý, þiddeti ve sürekliliðini belirleyen bir takým etkenler vardýr. Bu etkenler, içten (bireyin kiþisel özellikleri) ya da dýþtan (çevre) gelen çeþitli faktörlerden etkilenmektedir. Ancak günlük yaþamda sýradan davranýþlardan farklý olarak eðitimde, kasýtlý davranýþ kazanma ve kazandýrma dikkate alýndýðýnda; bireyin davranýþý kazanýp ve sürdürmesinde rol oynayan etkenlerin kontrol edilmesi ve etkin kullanýmý önem kazanmaktadýr. Eðitim kurumlarýnda öðrencilerin bazýlarýnýn derse, konuya ya da karþýlaþýlan probleme çözüm üretmede istekli olduklarý gözlenirken, diðer bazý öðrencilerin ise derslerde isteksiz olduklarý, karþýlaþtýklarý problemlere çözüm üretmede mücadele etme yerine daha çok kaçmayý seçtikleri görülmektedir. Öðrenciler arasýndaki bu farkýn oluþumuna etki eden etkenlerin baþýnda isteklendirme gelir. Motivasyon, bireye enerji verip, davranýþ için istekli hale gelmesinde etkili olduðundan, öðrenme-öðretme sürecinin etkililiðini ön plana çýkaran en önemli faktörlerden birisi olarak karþýmýza çýkmaktadýr. Motivasyon bireyi, beklenen nitelikte ve nicelikte görevini yapmasý için etkilemek anlamýndadýr (Baþaran, 1984). Genel bir ifade ile bir veya birden çok insaný, belirli bir yöne bir amaca doðru devamlý þekilde harekete geçirmek için yapýlan çabalarýn toplamýdýr. Bu yönüyle motivasyon kavramýnýn öðrenciler tarafýndan nasýl algýlandýðýnýn metaforlar aracýlýðýyla ortaya çýkarýlmasýna ihtiyaç duyulmuþtur. Amaç: Bu araþtýrmanýn amacý; Sýnýf Öðretmenliði Anabilim Dalý öðrencilerinin “motivasyon” kavramýna iliþkin algýlarýnýn metafor analizi yoluyla incelenmesidir. Kapsam: Yapýlan bu araþtýrmanýn çalýþma grubunu Abant Ýzzet Baysal Üniversitesi Eðitim Fakültesi Sýnýf Öðretmenliði Anabilim Dalýnda öðrenim gören 1., 2., 3. ve 4. Sýnýfta öðrenim gören toplam 238 öðrenci oluþturmaktadýr. Sýnýrlýklar: Araþtýrma yüksek maliyet ve zaman gerektirdiðinden Eðitim Fakültesi Sýnýf Öðretmenliði Anabilim Dalýnda öðrenim gören öðrenciler ile sýnýrlandýrýlmýþtýr. Diðer anabilim dalý öðrencileri araþtýrmaya dahil edilmemiþtir. Yöntem: Bu araþtýrmada nitel araþtýrma yöntemlerinden olgubilim deseni kullanýlmýþtýr. Olgubilim deseni farkýnda olduðumuz ancak derinlemesine ve ayrýntýlý bir anlayýþa sahip olmadýðýmýz olgulara odaklanmaktadýr. Araþtýrmanýn çalýþma grubu, 2016-2017 öðretim yýlý bahar döneminde Abant Ýzzet Baysal Üniversitesi Eðitim Fakültesi Temel Eðitim Bölümü Sýnýf Öðretmenliði Anabilim Dalýnda öðrenim gören toplam 238 öðrenci oluþturmaktadýr. Araþtýrma verileri yarý yapýlandýrýlmýþ metafor formu kullanýlarak toplanmýþtýr. Kiþisel bilgi ve metaforik algý sorularýnýn bir araya getirilmesiyle oluþturulan yarý yapýlandýrýlmýþ metafor formu alanýnda uzman 2 öðretim elemanýnýn görüþüne sunulmuþtur. Uzman görüþü doðrultusunda yapýlan düzeltmelerle görüþme formuna son þekli verilmiþtir. Araþtýrmada kullanýlan yarý yapýlandýrýlmýþ metafor formu iki bölümden oluþmaktadýr. Birinci bölümde, öðrencilerin kiþisel bilgilerine yönelik 1 soru (cinsiyet) yer almaktadýr. Ýkinci bölümde ise Öðretmen adaylarýnýn motivasyon kavramlarýna iliþkin algýlarýný ortaya çýkarmak için; “Motivasyon … benzer. Çünkü …” cümleleri yer almaktadýr. Çalýþmaya katýlan öðretmen adaylarýnýn metaforlar için bir gerekçe/mantýksal dayanak sunabilmeleri için “çünkü” kavramýna yer verilmiþtir. Araþtýrmacýlar tarafýndan hazýrlanan yarý yapýlandýrýlmýþ metafor formu çalýþma grubuna elden daðýtýlmýþ, öðretmen adaylarý görüþlerini yazýlý olarak belirtmiþlerdir. Araþtýrma verileri araþtýrmacýlar tarafýndan 2016-2017 öðretim yýlý bahar döneminde Sýnýf Öðretmenliði Anabilim Dalýnda öðrenim gören 1., 2., 3. ve 4. sýnýf öðrencilerine elden daðýtýlmýþ ve toplanmýþtýr. Araþtýrmanýn yapýldýðý tarihler arasýnda okulda olmayan, veri toplama aracýný tam doldurmayan ya da eksik dolduranlar elendikten sonra 238 veri toplama aracý analiz edilmiþtir. Araþtýrmanýn çalýþma kapsamýnda 238 öðrenci konuya iliþkin görüþ belirtmiþtir. Araþtýrma kapsamýnda elde edilen verilerin çözümlenmesinde içerik analizi kullanýlmýþ olup öðretmen adaylarýnýn geliþtirdikleri metaforlar dört aþamada analiz edilmiþtir: Kodlama ve ayýklama, Örnek metafor belirleme, Kategori geliþtirme ve Geçerlik ve güvenirliði saðlama. Bu araþtýrma için Abant Ýzzet Baysal Üniversitesi Eðitim Fakültesi Dekanlýðý ve Temel Eðitim Bölüm Baþkanlýðýndan kurumda uygulama izni alýnmýþtýr. Bulgular: Öðrencilerin algýlarýna dayalý olarak motivasyon kavramýna iliþkin 139 adet metafor saptanmýþtýr. Sýnýf öðretmeni adaylarý tarafýndan oluþturulan 139 adet metafor, 7 kategori altýnda toplanmýþtýr. Bu kategoriler; 1. Ödül, 2. Baþarý, 3. Deðer, 4. Ýtici Güç, 5. Saygý, 6. Tasarým (Ýhtiyaçlar, Olgular ve Olaylar) ve 7. Destek olarak motivasyon. Öðrencilerin büyük bir çoðunluðu tarafýndan geliþtirilen ilk beþ metafor incelendiðinde sýrasýyla; Katýlýmcýlarýn büyük bir çoðunluðu tarafýndan geliþtirilen ilk beþ metafor incelendiðinde sýrasýyla; Çikolata (N:15), Þeker (N:8), Araba sürme (N:5), Eðlence (N:5) ve Lunapark (N:5). Ýlk beþ metafor incelendiðinde öðretmen adaylarý çikolatayý; mutluluða benzetmektedir, çikolata/þeker metaforunun mantýksal dayanaðý bireysel, kültürel ve geliþimsel farklýlýðý olan birçok öðrencinin bir arada bulunarak ayný sevinci ayný tadý almasý, mutlu olmasýdýr. Araba sürme, metaforunun mantýksal dayanaðý olarak sürücünün arabayý doðru yönlerdirecek ve arabayý doðru sürecek kadar güçlü ve usta olmasý, seyahatý anlamak ya da doðru menzili keþfetmek üzere yetiþmiþ olmasýdýr. Eðlence metaforunun mantýksal dayanaðý olarak, öðretmen adaylarýnýn, gerek bölge koþullarýndan gerekse çalýþtýklarý ortamda yeterince mutlu olduklarý için eðlence kültürü imgesinde metafor ürettikleri düþünülebilir. Lunapark metaforunun mantýksal dayanaðý olarak olarak lunaparkýn çok cazip olmasý, lunapark, panayýr bunlar bütün çocuklarý mutlu eden, yetiþkinleri de dâhil olduklarýnda çocukmuþ gibi hissettiren yerlerdir. Sonuç: Bu araþtýrmada, Eðitim Fakültesi 1,2,3 ve 4.sýnýflarýnda öðrenim gören öðretmen adaylarýnýn Motivasyon kavramýna iliþkin sahip olduklarý algýlarý, metaforlar aracýlýðý ile tespit edilmiþtir. Motivasyon, okuldaki öðrenci davranýþlarýnýn yönünü, þiddetini, kararlýðýný ve eðitim ortamlarýnda istenilen amaca ulaþmada hýzý belirleyen en önemli güç kaynaklarýndan biridir. Okulda ve sýnýfta gözlenen öðrenme güçlüklerinin ve disiplin olaylarýnýn önemli bir kýsmýnýn kaynaðý motivasyon ile ilgilidir. Araþtýrmalar, güdülenme ve baþarý arasýnda kuvvetli bir pozitif iliþki olduðunu göstermektedir. Güdülenmedeki artýþ, öðretmen ve öðrencilerin okuldan daha çok haz duymalarýna imkan saðlar. Motive olmuþ öðrencide gözlenen bazý genel davranýþlar þunlardýr:
- Okula karþý pozitif düþünceye sahip olma ve okulu tatmin edici bulma.
- Güç görevlerde ýsrarcý olma ve az sayýda yönetim problemlerine neden olma.
- Bilgiyi derinlemesine iþleme.
Ayný zamanda, motive olmuþ öðrenci, öðretmeni için önemli bir iþ doyum kaynaðý olduðu gibi sýnýf iþleyiþine olumlu katkýda bulunur.
Anahtar Kelimeler: Motivasyon, Metafor, Sýnýf Öðretmenliði
|
