BİLDİRİLER

BİLDİRİ DETAY

Ufuk SAKA, Kaya YILDIZ, Sevilay YILDIZ
EĞİTİM FAKÜLTESİ ÖĞRENCİLERİ VE MOTİVASYON: BİR METAFOR ÇALIŞMASI
 
Öz: Bireylerin günlük yaşantılarında gösterdikleri birçok davranışın hızı, şiddeti ve sürekliliğini belirleyen bir takım etkenler vardır. Bu etkenler, içten (bireyin kişisel özellikleri) ya da dıştan (çevre) gelen çeşitli faktörlerden etkilenmektedir. Ancak günlük yaşamda sıradan davranışlardan farklı olarak eğitimde, kasıtlı davranış kazanma ve kazandırma dikkate alındığında; bireyin davranışı kazanıp ve sürdürmesinde rol oynayan etkenlerin kontrol edilmesi ve etkin kullanımı önem kazanmaktadır. Eğitim kurumlarında öğrencilerin bazılarının derse, konuya ya da karşılaşılan probleme çözüm üretmede istekli oldukları gözlenirken, diğer bazı öğrencilerin ise derslerde isteksiz oldukları, karşılaştıkları problemlere çözüm üretmede mücadele etme yerine daha çok kaçmayı seçtikleri görülmektedir. Öğrenciler arasındaki bu farkın oluşumuna etki eden etkenlerin başında isteklendirme gelir. Motivasyon, bireye enerji verip, davranış için istekli hale gelmesinde etkili olduğundan, öğrenme-öğretme sürecinin etkililiğini ön plana çıkaran en önemli faktörlerden birisi olarak karşımıza çıkmaktadır. Motivasyon bireyi, beklenen nitelikte ve nicelikte görevini yapması için etkilemek anlamındadır (Başaran, 1984). Genel bir ifade ile bir veya birden çok insanı, belirli bir yöne bir amaca doğru devamlı şekilde harekete geçirmek için yapılan çabaların toplamıdır. Bu yönüyle motivasyon kavramının öğrenciler tarafından nasıl algılandığının metaforlar aracılığıyla ortaya çıkarılmasına ihtiyaç duyulmuştur. Amaç: Bu araştırmanın amacı; Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalı öğrencilerinin “motivasyon” kavramına ilişkin algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesidir. Kapsam: Yapılan bu araştırmanın çalışma grubunu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalında öğrenim gören 1., 2., 3. ve 4. Sınıfta öğrenim gören toplam 238 öğrenci oluşturmaktadır. Sınırlıklar: Araştırma yüksek maliyet ve zaman gerektirdiğinden Eğitim Fakültesi Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalında öğrenim gören öğrenciler ile sınırlandırılmıştır. Diğer anabilim dalı öğrencileri araştırmaya dahil edilmemiştir. Yöntem: Bu araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden olgubilim deseni kullanılmıştır. Olgubilim deseni farkında olduğumuz ancak derinlemesine ve ayrıntılı bir anlayışa sahip olmadığımız olgulara odaklanmaktadır. Araştırmanın çalışma grubu, 2016-2017 öğretim yılı bahar döneminde Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Temel Eğitim Bölümü Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalında öğrenim gören toplam 238 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırma verileri yarı yapılandırılmış metafor formu kullanılarak toplanmıştır. Kişisel bilgi ve metaforik algı sorularının bir araya getirilmesiyle oluşturulan yarı yapılandırılmış metafor formu alanında uzman 2 öğretim elemanının görüşüne sunulmuştur. Uzman görüşü doğrultusunda yapılan düzeltmelerle görüşme formuna son şekli verilmiştir. Araştırmada kullanılan yarı yapılandırılmış metafor formu iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, öğrencilerin kişisel bilgilerine yönelik 1 soru (cinsiyet) yer almaktadır. İkinci bölümde ise Öğretmen adaylarının motivasyon kavramlarına ilişkin algılarını ortaya çıkarmak için; “Motivasyon … benzer. Çünkü …” cümleleri yer almaktadır. Çalışmaya katılan öğretmen adaylarının metaforlar için bir gerekçe/mantıksal dayanak sunabilmeleri için “çünkü” kavramına yer verilmiştir. Araştırmacılar tarafından hazırlanan yarı yapılandırılmış metafor formu çalışma grubuna elden dağıtılmış, öğretmen adayları görüşlerini yazılı olarak belirtmişlerdir. Araştırma verileri araştırmacılar tarafından 2016-2017 öğretim yılı bahar döneminde Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalında öğrenim gören 1., 2., 3. ve 4. sınıf öğrencilerine elden dağıtılmış ve toplanmıştır. Araştırmanın yapıldığı tarihler arasında okulda olmayan, veri toplama aracını tam doldurmayan ya da eksik dolduranlar elendikten sonra 238 veri toplama aracı analiz edilmiştir. Araştırmanın çalışma kapsamında 238 öğrenci konuya ilişkin görüş belirtmiştir. Araştırma kapsamında elde edilen verilerin çözümlenmesinde içerik analizi kullanılmış olup öğretmen adaylarının geliştirdikleri metaforlar dört aşamada analiz edilmiştir: Kodlama ve ayıklama, Örnek metafor belirleme, Kategori geliştirme ve Geçerlik ve güvenirliği sağlama. Bu araştırma için Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dekanlığı ve Temel Eğitim Bölüm Başkanlığından kurumda uygulama izni alınmıştır. Bulgular: Öğrencilerin algılarına dayalı olarak motivasyon kavramına ilişkin 139 adet metafor saptanmıştır. Sınıf öğretmeni adayları tarafından oluşturulan 139 adet metafor, 7 kategori altında toplanmıştır. Bu kategoriler; 1. Ödül, 2. Başarı, 3. Değer, 4. İtici Güç, 5. Saygı, 6. Tasarım (İhtiyaçlar, Olgular ve Olaylar) ve 7. Destek olarak motivasyon. Öğrencilerin büyük bir çoğunluğu tarafından geliştirilen ilk beş metafor incelendiğinde sırasıyla; Katılımcıların büyük bir çoğunluğu tarafından geliştirilen ilk beş metafor incelendiğinde sırasıyla; Çikolata (N:15), Şeker (N:8), Araba sürme (N:5), Eğlence (N:5) ve Lunapark (N:5). İlk beş metafor incelendiğinde öğretmen adayları çikolatayı; mutluluğa benzetmektedir, çikolata/şeker metaforunun mantıksal dayanağı bireysel, kültürel ve gelişimsel farklılığı olan birçok öğrencinin bir arada bulunarak aynı sevinci aynı tadı alması, mutlu olmasıdır. Araba sürme, metaforunun mantıksal dayanağı olarak sürücünün arabayı doğru yönlerdirecek ve arabayı doğru sürecek kadar güçlü ve usta olması, seyahatı anlamak ya da doğru menzili keşfetmek üzere yetişmiş olmasıdır. Eğlence metaforunun mantıksal dayanağı olarak, öğretmen adaylarının, gerek bölge koşullarından gerekse çalıştıkları ortamda yeterince mutlu oldukları için eğlence kültürü imgesinde metafor ürettikleri düşünülebilir. Lunapark metaforunun mantıksal dayanağı olarak olarak lunaparkın çok cazip olması, lunapark, panayır bunlar bütün çocukları mutlu eden, yetişkinleri de dâhil olduklarında çocukmuş gibi hissettiren yerlerdir. Sonuç: Bu araştırmada, Eğitim Fakültesi 1,2,3 ve 4.sınıflarında öğrenim gören öğretmen adaylarının Motivasyon kavramına ilişkin sahip oldukları algıları, metaforlar aracılığı ile tespit edilmiştir. Motivasyon, okuldaki öğrenci davranışlarının yönünü, şiddetini, kararlığını ve eğitim ortamlarında istenilen amaca ulaşmada hızı belirleyen en önemli güç kaynaklarından biridir. Okulda ve sınıfta gözlenen öğrenme güçlüklerinin ve disiplin olaylarının önemli bir kısmının kaynağı motivasyon ile ilgilidir. Araştırmalar, güdülenme ve başarı arasında kuvvetli bir pozitif ilişki olduğunu göstermektedir. Güdülenmedeki artış, öğretmen ve öğrencilerin okuldan daha çok haz duymalarına imkan sağlar. Motive olmuş öğrencide gözlenen bazı genel davranışlar şunlardır: - Okula karşı pozitif düşünceye sahip olma ve okulu tatmin edici bulma. - Güç görevlerde ısrarcı olma ve az sayıda yönetim problemlerine neden olma. - Bilgiyi derinlemesine işleme. Aynı zamanda, motive olmuş öğrenci, öğretmeni için önemli bir iş doyum kaynağı olduğu gibi sınıf işleyişine olumlu katkıda bulunur.

Anahtar Kelimeler: Motivasyon, Metafor, Sınıf Öğretmenliği



 


Keywords: