Bu çalýþma, Nusayrîliðin Alevî-Bektaþî sahasýnca “Yedi Ulu Ozan” olarak anýlan þairler üzerindeki etkisini tespit etmek ve elde edilecek verilerin yerini belirlemek amacýyla yapýlmýþtýr. Aslýnda Nusayrîlik ile Alevîlik-Bektaþîlik arasýnda inanç bakýmýndan birçok ortak nokta vardýr. Bu ortak noktalarýn baþýnda gelen ve iki anlayýþýn da temelini oluþturan unsur hiç þüphesiz Hz. Ali sevgisidir. Fakat Alevî-Bektaþî toplumu, Hz. Ali’yi gönülden sevip ona baðlýlýðýný gayet ýlýmlý bir þekilde ifade ederken Nusayrîler için Hz. Ali, Tanrý makamýna oturtulacak ve tapýnýlmasý gereken bir þahsiyet hâline gelmiþtir. Yine de bu uç anlayýþýn diðer disiplin üzerinde etkisinin olup olmadýðýný araþtýrmak amacýyla, Alevî-Bektaþî çevresinde önemli bir zemine oturtulan “Yedi Ulu Ozan” kavramýnýn, çalýþmaya esas konu olarak dâhil edilmesi yerinde olmaktadýr.
Seyyid Nesîmî, Derviþ Muhammed Yemînî, Fuzulî, Þah Ýsmail Hatâ’î, Viranî, Pir Sultan Abdal ve Kul Himmet’den oluþan “Yedi Ulu Ozan” içerisinde Nusayrîlikle ilgili herhangi bir bilgiye ulaþmak, Alevî-Bektaþî edebiyatýnýn bu kavramla iliþkisini yorumlamak açýsýndan önem arz etmektedir. Bu sebeple adý geçen þairlerin hayatlarý ve þiirleri detaylý incelenmiþtir. Ulaþýlan kaynaklarda Nusayrîliðe doðrudan temas eden veya dolaylý yoldan bu görüþü destekleyen çýktýlara az da olsa tesadüf olunmuþtur. Verilerin bir kýsmý Nusayrîlik inancýnýn kabul gördüðü þiirlerden veya þiir parçalarýndan oluþmakla birlikte, diðer önemli kýsmýnda da Nusayrîliðin hiçbir þekilde kabul görmeyeceðine, hatta Hz. Ali’nin bile bu görüþü savunan kiþileri þiddetle cezalandýrdýðýna dair anlatýlara rastlanmýþtýr. Bu sonuç, ayný çizgide birleþen iki anlayýþýn bir noktadan sonra ayrýlma mecburiyetini gözler önüne sermektedir.
Anahtar Kelimeler: Alevî-Bektaþî Edebiyatý, Yedi Ulu Ozan, Nusayrîlik, Hz. Ali
|
