Keywords:

Öz: Giriş: İşletmelerde motivasyon konusunda, meydana gelen değişmeleri takip etme, tepki verme, organizasyonun yeteneklerini, birikimini yeniden tanımlama ve değerlendirme, olan ve olması muhtemel koşulları özümseyerek yeni ürün geliştirme ve müşteri hizmetleri boyutlarını kapsayacak biçimde dinamik bir yapıya kavuşturma ihtiyacı ortaya çıkmaktadır. Motivasyon, işletmelerin üretim faktörlerini oluşturan en önemli unsurlardan olan emek faktörünün amaca uygun kullanılmasında etkili bir rol oynamaktadır. Özellikle işletmelerin ihtiyaç duyduğu amaçlara uygun üretim hedeflerine ulaşmak için verimlilik esaslarına uygun motivasyona sahip işveren ve yöneticiler tarafından yönetilmesi çok önemlidir. Motivasyonu yüksek bir çalışan olarak işveren ve yöneticiler örgütün varlığı için hayati bir öneme sahiptir. İnsan kaynağına yatırım yapmanın sağlayacağı toplam fayda, diğer üretim faktörlerine yatırım yapmanın toplam faydasından daha fazladır. İşletmelerde en son teknolojik gelişmeyi yansıtacak üretim donanımlarına sahip olunmasının yeterli olamayacağı, bu donanım unsurlarını kullanacak insan kaynağına ihtiyaç duyulacağı açıktır. İşletmelerin gelecekte varlıklarını sürdürmek istemeleri uzun vadeli planlamaların içinde bulunmak istemeleri, stratejik olarak insan kaynağının motivasyonunu arttırıcı uygulamaları benimsemiş olmalarını gerektirmektedir. İşletmelerde üretim için gerekli olan tüm diğer kaynakların verimli ve etkin kullanımı için gerekli olan insan kaynağının iyi kullanılması ve motive edilmesi önemlidir.Amaç: Araştırmanın amacı, işletmelerde yönetici ve işverenlerin gereksinimlerinden en önemlisini oluşturan dinlenme ve tatil ihtiyacının önemini vurgulamak ve araştırma yapılan işletmeler bazında işveren ve yöneticilerin tatil ve turizm hareketine katılımlarının motivasyon algılarına olan etkilerinin tespit edilmesidir. Araştırmada işveren ve yöneticilerin turizm hareketine katılım sonrasında motivasyon algılarındaki değişimlerin tespiti ile varsa bu değişimlerin motivasyon araçlarının uygulanmasında oluşturabileceği farklılıkların tespit edilmesi amaçlanmaktadır.Kapsam: Araştırmanın kapsamını Sakarya’da ticari faaliyetini sürdüren işveren ve yöneticiler oluşturmaktadır. Sakarya’da faaliyet gösteren ticaret ve sanayi odaları, esnaf örgütleri gibi sivil toplum kuruluşlarına bağlı olarak çalışan yöneticiler ve işverenler ile sınırlandırılmıştır. Bir işyerine maaş karşılığı bağlı olarak çalışan yöneticiler de kapsama dahil edilmiştir. Araştırmada 10-49 ile 50-249 üzeri çalışanı bulunan işletmeler değerlendirmeye alınmıştır. Araştırma süreci sonunda toplam 700 anket değerlendirilmiştir. Bu anketlerde yeterli veri ve anlamlılığa sahip olmadığı için değerlendirmeye alınmayan anket bulunmamaktadır. 700 adet anket formu üzerinden araştırma analizleri gerçekleştirilmiştir. Anketler Eylül 2016 ve Kasım 2016 tarihleri arasında Sakarya’da faaliyette bulunan işletmelerde işveren ve yöneticilere uygulanmıştır. Sınırlıklar: Çalışma evreninin sayısal olarak çok geniş olması, hem ekonomik kısıtlılık hem de zaman darlığı nedeniyle araştırma evrenine ulaşmak mümkün olmamıştır. İşveren ve yöneticilerin yoğun iş stresi altında çalışmalarından dolayı, anket sorularının çokluğu, sıkıcı olabilmekte ve soruların uzaması cevap hassasiyetlerini azaltabilmektedir. Turizm sezonunun bitişi olan Eylül ayı bilinçli olarak seçilerek tatil dönüşü motivasyon algısının hassas ölçümü amaçlanmıştır. Turizm sezonunun bitişinin beklenmesi zaman sıkışıklığına yol açarak kısıtlılık oluşturmuştur. Çalışmanın sadece 10-49 ve 50-249 üzeri çalışana sahip işletmelere uygulanmasının nedeni az sayıda çalışana sahip işletme sayısının çok olması ve çalışan sayısının azlığının verilerdeki objektifliğe zarar verebileceği öngörüldüğünden kısıtlılığa yol açmıştır. Çalışmanın konusunu oluşturan Sakarya ilinin ilçeleri ile birlikte geniş bir coğrafi alana yayılması, evrenin tamamına ulaşmayı zorlaştırdığı gibi, ekonomik olarak ve zaman kısıtlılığına yol açmıştır. Yöntem: Araştırmada 80 maddeden oluşan 5’li likert ölçek ve katılımcıların demografik özelliklerinin ve tercih nedenlerini etkileyebilecek farklı değişkenlerin belirlenmesine yönelik bir anket kullanılmıştır. Katılımcıların tamamı rastgele yöntemle seçilmiştir. Araştırmaya toplam (N=700) birey katılım gerçekleştirmiştir. Araştırmadan elde edilen veriler SPSS 24 istatistik programı ile analiz edilmiş, güvenirlilik geçerlilik sağlanmıştır. Cronbach’s Alpha kat sayısı olarak 0.889 değeri elde edilmiştir. Verilerin analizi için Anova (F), Mann Whitney U, Kruskal Wallis (Ki-kare) testi, T Testi, Beta değeri, Ki-kare bağımsızlık testi, Pearson ve Spearman Korelasyon Testi uygulanmıştır. Anket formundaki ölçekler arasındaki ilişkileri açıklayabilmek için regresyon analizinden yararlanılmıştır. Bulgular:Tatil motivasyonunun işveren ve yöneticilerin tatil sonrası ekonomik, psiko-sosyal, örgütsel ve yönetsel motivasyon faktörlerine etkisinin regresyon analiz sonuçlarına göre, Anova tablosundaki sig değeri<0,02-0,00-0,04 olduğu için tatile çıkma motivasyon algısı ile çalışanlara uygulanacak motivasyon araçları ilişkisi anlamlıdır. Regresyon modeline göre tatile çıkan işveren ve yöneticilerin ekonomik, psiko-sosyal, örgütsel ve yönetsel motivasyon faktörleri konusunda çalışanların isteklerine yaklaşımının tatil sonrası motivasyon etkisinin olduğu anlaşılmaktadır. Tatil motivasyonu algısı ile işveren ve yöneticilerin ekonomik, psiko-sosyal, örgütsel ve yönetsel motivasyon faktörleri arasında anlamlı ve pozitif bir ilişki bulunmaktadır diyebiliriz. Sonuç: Motivasyon konulu çalışmalarda, araçların içerisinde gerek işveren ve gerekse yöneticiler açısından olduğu gibi, çalışanlar açısından da turizme katılım sıralamada bulunmamaktadır. Çalışmanın sonucu motivasyon araçları içinde turizme katılımın işveren, yönetici ve çalışanlar açısından farkındalığını sağlamak ve gereken önemini göstererek uygulanmasını gerçekleştirmek olabilir. İş dünyasında işveren ve yöneticilerin öncelikle kendi yaşamsal döngülerinde turizme katılımın, tatile çıkmanın motivasyonlarını arttırmada katkısının önemine inanmaları, gerekliliğine inanmaları, yaşamlarına uygulamaları, uygulamadan sonra kıyaslamaları; sonra da çalışanlara uygulamaları yönünde teşvikler göstererek örgütlerinin verimliliğinin artışını sağlamaları gerekli olabilir. Ekonomik sektörlerin yapıları değişimi zorlarken tatil motivasyonu uygulamalarının işveren ve yöneticiler tarafından ihtiyaç olarak değerlendirilmesi ve motivasyon faktörü olarak kabul edilmesi başarılı yönetimlerin vizyon alanlarını açarak çalışmalarını destekleyebilir. Anahtar sözcükler:Motivasyon, Motivasyon Araçları, Tatile Çıkmak, İşveren/Yöneticiler, Sakarya

Anahtar Kelimeler: Motivasyon, Motivasyon Araçları, Tatile Çıkmak, İşveren/Yöneticiler, Sakarya