Keywords:

2015 ve 2017 yıllarına ait TUİK verileri kullanılarak hazırlanan bu çalışmada Türkiye’nin dış ticaret değişkenlerine ilişkin değerlendirmelerin gerçekleştirildiği bu çalışmada farklı analiz yöntemleri kullanılarak sonuca gidilmiştir. TUİK ile Gümrük ve Dış Ticaret Bakanlığının verileri incelendiğinde 2018 yılı ocak ayı ile 2017 yılı ocak ayı arasında ihracat hacminin %10.7 oranında artış gösterdiği görülmektedir. Bu artış 12 milyar 457 milyon dolar seviyesindedir. İthalat açısından baktığımızda ise %38 oranında bir artış olduğunu görmekteyiz. Bu artış 21 milyon 524 milyon dolar seviyesindedir. Dış ticaret açığının %108.8 olduğu görülürken bunun 9 milyar 67milyon dolar seviyesine yükseldiğini söyleyebiliriz. 2017 yılı ocak ayı verilerine baktığımızda ise bu oranın %72.1 ve 2018 yılı ocak ayı oranının ise 57.9’a düştüğünü görmekteyiz. Avrupa Birliği ihracat oranı 2017 yılı ocak ayında %23.1 iken 2018 yılı ocak ayında bu oran %52.3 olmuştur. 2017 yılında AB ihracatı 6 milyar 514 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Türkiye’nin en fazla ihracat yaptığı AB ülkesi ise Almanya olmuştur. Bu oran 2018 yılı ocak ayında 1 milyar 343 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Sırayla AB ülkelerine olan ihracat miktarları ise 747 milyon dolar ile İngiltere, 742 milyon dolar ile İtalya yer almaktadır. Üçüncü sırada yer alan ihracat yapılan ülke ise 639 milyon dolar ile Irak’tır. Türkiye’nin en fazla ithalat yaptığı ülke ise Çin’dir. Çin’den 2018 yılı ocak ayı itibariyle yapılan ithalat miktarına baktığımızda bu oranın 2 milyar 176 milyon dolar seviyesinde olduğunu görmekteyiz. Çin’in ardından sırayla Rusya 2 milyar 49 milyon dolar, Almanya 1 milyar 629 milyon dolar ve ABD 1 milyar 120 milyon dolarla birbirini izlemiştir. Türkiye ileri teknoloji ürünlerinin imalat sanayi içindeki payını %3.3 seviyesinde tutarken, ileri teknoloji ürünlerinin ithalatı içindeki seviyesini %13.2 olarak gerçekleştirmiştir. İhracat açısından baktığımızda ileri teknoloji ürünleri dış ticaret verileri ISIC Rev 3. Sınıflaması içinde imalat ürünlerini kapsadığını görmekteyiz. Ocak ayı ISIC Rev.3 verilerine baktığımızda ise bu oranın %92.4 olduğudur. Orta seviyede teknoloji ürünlerinin ihracat payı oranı ise %35.2 olarak gerçekleşmiştir. Türkiye’nin imalat sanayi ürünleri toplam ithalat payına baktığımızda ise bu oranın %78.8 olduğudur. Aynı şekilde orta yükseklikteki teknoloji ürünlerine ait pay ise %38.2 seviyesindedir. Yöntem ve Analiz: Bu araştırmadan elde edilen veriler E-Views 8.0 programı ile analiz edilmiştir. Yapılan Korelasyon, Birim kök, Granger nedensellik, Regresyon analizleri sonucunda dış ticaret faktörlerinin arasındaki ilişkinin varlığı ve birbirlerini nasıl etkiledikleri araştırılmıştır. Bulgular: Yapılan birim kök testlerine göre; olasılık değerinin 0.05 güven aralığından yüksek çıkması sebebiyle temel hipotezin kabul edilebileceği anlaşılmıştır. Değişkenler için ortak olarak yapılan birim kök test sonucu olumsuz çıkmıştır dolayısıyla ileri analizlerde bu değişkenlerin kullanılması herhangi bir sapmaya neden olmayacaktır. Temel dış ticaret göstergeleri birim kök içermemektedir. Değişkenler arasındaki nedensellik ilişkileri incelendiğinde, bazı olasılık değerlerinin 0,05’ten küçük olduğu ve H0 hipotezinin ret etmek gerektiği belirlenmiştir. Dolayısıyla bu değişkenler arasında nedensellik ilişkisi aranacaktır. Sonuç: Temel dış ticaret göstergeleri birim kök içermemektedir. Değişkenler arasında nedensellik ilişkisi aranacaktır. İhracat ve ithalat değişkenleri arasında nedensellik ilişkisi bulunmaktadır. İthalat ile Euro ve Dolar kuru arasında nedensellik ilişkisi bulunmaktadır. İhracat ile Euro ve Dolar kuru arasında nedensellik ilişkisi bulunmaktadır. Euro kuru bir birim arttığında İhracat değeri 50257502 birim artmaktadır. Dolar kuru bir birim arttığında İhracat değeri 60378503 birim artmaktadır. Euro kuru bir birim arttığında İhracat değeri 77276789 birim artmaktadır. Dolar kuru bir birim arttığında İhracat değeri 92460031 birim artmaktadır. İhracat bir birim arttığında İthalat değeri 1.54 birim artmaktadır. Enflasyon bir birim arttığında İhracat değeri 39640 birim artmaktadır. Enflasyon bir birim arttığında İthalat değeri 65343 birim artmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Dış Ticaret, Granger Nedensellik Testi, İthalat, İhracat