Ýngilizce “non” + “fiction” (kurgusal olmayan) bileþiminden türeyen ve çevirisinde yaþanan güçlük nedeniyle Rus araþtýrmalarýnda özgün ismiyle kullanýlan “non-fiction” kavramýnýn bir yazýn türü olarak kökeni XV. yüzyýla dayanýr. Söz konusu çaðda Ýtalya’da önde gelen devlet adamlarýnýn, askeri figürlerin, heykeltýraþlarýn ve sanatçýlarýn biyografileri ile otobiyografileri geniþ çapta raðbet görür. 1890 yýlýnda Rus yayýncý Florentiy Fyodoroviç Pavlenkov tarafýndan çýkarýlan Harika Ýnsanlarýn Hayatlarý (Жизнь Замечательных Людей) çalýþmasý özü gereði non-fiction edebiyat geleneðini yansýtýr. Ancak görüldüðü üzere her ne kadar çok eski zamanlardan itibaren çeþitli þekillerde var olsa da bir kavram olarak “non-fiction”, 1965 yýlýnda Amerikalý yazar Truman Capote tarafýndan kaleme alýnan Soðukkanlýlýkla (In Cold Blood) adlý romanýyla edebiyat dünyasýna entegre olur. Batýnýn sanatsal alanýnda can buluþ þekliyle Rus edebiyatýnda yerini alan non-fiction türü, içerisinde hayal ürünü konularýn ve kahramanlarýn olmayýþý ile ayýrt edilen, ele alýnan olaylarýn yazarýn þahsi bakýþ açýsýnýn süzgecinden geçirilerek yansýtýldýðý yeni bir edebiyat sahasýdýr. Çeþitli sanatsal ve dramatik tekniklerin kullanýldýðý bu yazýn þeklinde eserin kompozisyonu “sahne ardýna sahne” drama ilkesine göre oluþturulur. Yazar, bu nesir anlayýþýnda çoðunlukla alanýnda tanýnmýþ bir uzmandýr ve organik dokusunda eserin kýsalýðý, kullanýþlýlýðý ve etkililiði kadar samimiyet derecesi de önemlidir. Özellikle geçmiþe yönelik çalýþmalarda yazar incelediði olayýn tanýklarýna ve katýlýmcýlarýna baþvurarak güvenilir malzeme sunmak adýna röportajlardan faydalanýr. Halkýn tarihsel hafýzasýnýn yazýya dökülmüþ þekli olan non-fiction, bilhassa sýfýrlý yýllarda yaþanan kriz ve hayal kýrýklýðý sonucu Rus insanýnýn kurgudan belgesele yöneldiði, gerçek olaylarý anlamak için yoðun bir þekilde baþvurduðu ilgi çekici bir alan haline gelir. Nitekim bu çalýþmada XXI. yüzyýl Rus nesrinde ön plana çýkmaya baþlayan non-fiction nesrinin özelliklerinden bahsedilecek olup, çaðdaþ dünyanýn odak noktasýnda yer alan yeni bir yazýn geleneðinin özellikleri üzerinde durulacaktýr. Böylelikle henüz oluþumlanan bu edebiyat türünün Rus yazýnsal alanýndaki örnekleri üzerinde durularak yeni yazarlara ve eserlere doðru bir eðilim oluþturulmaya çalýþýlacaktýr. ORCID NO:0000-0002-2226-255X
Anahtar Kelimeler: Non-fiction, Rus edebiyatý, modern dönem nesri, kurgu, gerçeklik.
|
