Keywords:

İhracatta yapısal değişim, ihracatın sektörel kompozisyonunda, daha açık iadeyle bir ülkenin sektörel ihracatının toplam ihracat içerisindeki görece ağırlıklarında zamanla yaşanan değişimi açıklamaktadır. İhracatta yapısal değişim, belirli sektörlerin ihracatçı konumunu daha da güçlendirmesi veya başka ya da yeni sektörlere geçişle mümkün olabilecektir. İhracatta yapısal değişim düzeyinin yanı sıra bu değişimin yönü, başka bir ifadeyle faydalı bir değişim olup olmadığı konusu da önem arz etmektedir. İhracatta faydalı yapısal değişim, ihracatın sektörel yapısındaki değişimin dünya ölçeğinde veya rekabet halindeki piyasalarda talep edilen dinamik sektörlerle uyumlu olmasını gerektirmektedir. Bu çalışmada 2010’lu yıllarda Türkiye’nin ihracatında yapısal değişim düzeyinin imalat sanayinin geneli ve alt sektörleri itibariyle tespiti ve bu değişimin niteliğinin ne yönde olduğunun incelenmesi amaçlanmaktadır. Çalışmada SITC Rev.3 sınıflaması üç haneli endüstri verileri kullanılmaktadır. İmalat sanayi kapsamı 1 ve 4-8 arası tek haneli temel sektörler olarak belirlenmiştir. Yapısal değişim düzeyinin tespitinde Lawrence Endeksi, yapısal değişimin yönünün incelenmesinde Faydalı Yapısal Değişim Endeksi kullanılmaktadır. Çalışmada ilk önce 174 adet üç haneli endüstri verisinden hareketle 2010-2019 yılları arasında iki haneli alt sektörlerde, tek haneli temel sektörlerde ve imalat sanayiinin genelinde yapısal değişim düzeyleri tespit edilmektedir. İkinci aşamada, 2010-2019 yılları arasında Türkiye imalat sanayi ihracatında yapısal değişimin dünya genelinde sektörlerin ithalat talebindeki değişimle uyumlu olup olmadığı ölçülmüş, üç haneli endüstri ayrıntısında faydalı yapısal değişim gösteren endüstrilerin görece sıralaması tespit edilmiştir. 2010-2019 yılları arasında imalat sanayi ihracatında Lawrence Endeksi yapısal değişim düzeyinin 0,1517 olduğu ve Faydalı Yapısal Değişim Endeksinin 0,05894 olarak pozitif bir değer aldığı görülmüştür. Bu çerçevede imalat sanayi ihracatının genelinde sınırlı da olsa yapısal değişimin yaşandığı ve bu değişimin faydalı bir nitelik taşıdığı saptanmıştır. Bu dönemde ihracatta faydalı yapısal değişim gösteren sektörlerin 2019 yılı ihracatının toplam imalat sanayi içerisindeki payı yüzde 59,1 bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler: İmalat Sanayi, İhracat, Lawrence Endeksi, Faydalı Yapısal Değişim