Türkiye’de 2000‘li yýllardan itibaren makroekonomik kýrýlganlýk yaratan unsurlar olarak yüksek cari açýk düzeyi ile artan özel sektör dýþ borçlanmasýna iþaret edilmektedir. Konuya iliþkin tartýþmalarda genellikle ferdi (hanehalký), þirket ve ülke düzeylerinde artan borçluluk olgusu finansallaþma kavramý ýþýðýnda ele alýnarak, finans sermayenin toplumsal iliþkiler ve reel sektör üzerinde tahakküm kuruþuna vurgu yapýlmaktadýr.
Bu çalýþmada Türkiye’de 2000’li yýllardan günümüze özel sektör dýþ borçluluðunun kuþbakýþý bir deðerlendirmesi yapýlacaktýr. Mesele, borçlanmanýn ekonomide bir kýrýlganlýk unsuru yaratmasýnýn ötesine geçilerek, arkasýnda yatan dinamikler baðlamýnda ele alýnacaktýr. Bu amaçla, Türkiye’de özel sektörün dýþ borçlanma düzeyindeki ve yapýsýndaki geliþim, bu borçlarýn özel sektörde hangi kesimler tarafýndan alýndýðý, borç kaynaklarýnýn hangi ülke kökenli kuruluþlar olduðu ve alýnan dýþ borçlarýn hangi sektörlerde deðerlendirildiði ele alýnacaktýr. Bildiride Hazine tarafýndan özel sektör dýþ borçlarýna verilen garantilerin kapsam ve düzeyine de ýþýk tutulacaktýr. Bu kapsamda, 2002-2018 dönemi için Dünya Bankasý, Hazine ve Maliye Bakanlýðý ve Kalkýnma Bakanlýðý baþta olmak üzere ikincil kaynaklardan derlenen verilerin betimleyici analizi yapýlmaktadýr. Ayrýca, kamu özel ortaklýðý projelerinin de sayý olarak geliþimi ve sektörlere daðýlýmý ortaya koyulmaktadýr.
Özel sektör dýþ borçlanmasýna finansallaþma tartýþmalarýnýn ötesinde, borçlanmanýn aktörleri ve borcun kullanýlýþ biçimleri baðlamýnda eðilinmesi, borçluluk olgusunu ülkede sermaye birikim sürecinin geliþimi ile iliþkilendirmeye olanak verecektir. Ayrýca, özel sektör dýþ borçlanmasýna dair yapýlacak incelemeler, dýþ finansman olanaklarýnýn daraldýðý günümüz koþullarýnda borçlanma konusunda ne tür politikalarýn geliþtirilebileceðine dair önerilerin getirilmesine zemin hazýrlayacaktýr.
Anahtar Kelimeler: Borç, finansallaþma, özel sektör dýþ borçlanmasý, Türkiye.
|