Ýnsanlarýn ve toplumlarýn nelere, ne sebeplerle güldükleri yüzyýllardýr çeþitli düþünürlerce ve bilim insanlarýnca incelenegelmiþtir. Gülme ve mizah üzerine felsefi, psikolojik, sosyolojik, dilbilimsel vb. birçok kuram ve düþünce ortaya atýlmýþtýr. Bu kuramlarýn büyük bir bölümünde de toplumun, gülme ve mizah konusunda da oldukça etkili olduðu, gerek soyut olarak mizah anlayýþýnda gerek pratik olarak gülme ediminde çerçeveyi belirleyen temel etmen olduðu görülmektedir. Haliyle neye gülünebileceði kadar neye gülünemeyeceði de toplumun çizdiði çerçeve ve belirlediði sýnýrlarla ortaya konmaktadýr. Gülmenin yasaklandýðý yahut hoþ görülmediði baðlamlardan bahsederken, temel olarak "kutsal" - "tabu" kavramlarýyla toplumca hoþ karþýlanmayaný, örf ve adetleri uygun olmayaný ifade etmek için kullandýðýmýz "ayýp" kavramýný irdelememiz gerekmektedir. Bu çalýþmada gerçekleþtirmeyi planladýðýmýz da Türk ve Ýngiliz yazýlý mizah ve hiciv ürünlerinden hareketle bu iki toplumun mizah anlayýþlarýndaki sýnýrlarý ortaya koyabilmek, bir þeyin ne noktadan sonra toplum ve birey tarafýndan komik görülmediðini incelemek ve komik olanýn sýnýrlarýnýn sosyolojik bir analizini yapmaktýr. Çalýþmada iki toplumun edebiyatlarýndan mizah ve hiciv eserleri kullanýlarak bu eserlerde kutsallarýn ve tabularýn ne noktaya kadar zorlanabildiði, toplumca ayýp kabul edilerek gülünç olmaktan çýkmadan hangi sýnýrlarda gezdiði incelenmiþtir. Çalýþmamýzda kutsallar sadece dini olanlarla sýnýrlandýrýlmamýþ; ulus-devlet süreciyle beraber ortaya çýkan milli kutsallar, insanlarýn ait olduðu kesimden dolayý benimsedikleri bölgesel, sýnýfsal vb. kutsallar ve hatta bireyin kimlik oluþtururken yarattýðý kiþisel kutsallar da deðerlendirilmiþtir. Böylece Türk ve Ýngiliz toplumlarýnda komik olanýn sýnýrlarý çok yönlü bir biçimde ortaya konmaya çalýþýlmýþtýr.
Anahtar Kelimeler: Türk Mizahý, Ýngiliz Mizahý, Komik, Kutsal, Ayýp.
|
