Toplumsal temeller doðrultusunda vatandaþlýk eðitimi amaçlý Amerika kýtasýnda ortaya çýkan sosyal bilgiler, politika ve politik okuryazarlýk ile önemli bir iliþkiye sahiptir. Çünkü sosyal bilgilerin temelinde yer alan vatandaþlýk eðitiminin olmazsa olmaz üç unsurundan birini politik okuryazarlýk oluþturmaktadýr. Diðer yandan ise politika/siyaset bilimi, sosyal bilgilerin iliþkili olduðu sosyal bilimlerden birini teþkil etmektedir. Günümüzde Avrupa’da eðitim sisteminde önde gelen ülkelerin eðitim programlarýna bakýldýðýnda politik okuryazarlýk ile ilgili etkinliklerin, becerilerin ve deðerlerin var olduðu görülmektedir. Avrupa ülkelerinin yaný sýra Pakistan, Hindistan gibi ülkelerde de politik okuryazarlýk ile ilgili çalýþmalarýn, araþtýrmalarýn, projelerin yapýldýðý görülmektedir. Uluslararasý literatürde 1960-1970’li yýllarda dahi var olan ve eðitim programlarýnda yer verilen politik okuryazarlýk kavramý, ulusal literatürde yeni bir kavram olarak eðitim sisteminde yerini almýþtýr. Türkiye’de Milli Eðitim Bakanlýðý tarafýndan 2018 Sosyal Bilgiler öðretim programýnda bir beceri olarak politik okuryazarlýða yer verilmiþtir. Bu noktada ortaokul çocuklarýna politik okuryazarlýk becerisini kazandýrabilmek hedeflenmiþtir ancak ilgili araþtýrmalardan elde edilen bulgulara göre sosyal bilgiler öðretmen ve adaylarýnýn da politik okuryazarlýk bilgi, beceri ve deðerlerine tam anlamýyla sahip olmadýðý da görülmektedir. Bu nedenle sosyal bilgiler öðretmen adaylarýnýn kendi alanlarýnda çok yeni bir kavram olan politik okuryazarlýðýn ne olduðunu ve bu kavram doðrultusunda bilgi, beceri ve deðerlere sahip olmasý ya da geliþim saðlamasý adýna Ege Üniversitesi Eðitim Fakültesi’nde 2018-2019 eðitim öðretim yýlýnda ikinci sýnýfta eðitim gören Sosyal Bilgiler öðretmen adaylarýna yönelik bir eðitim öðretim dönemi boyunca politik okuryazarlýk eðitimi gerçekleþtirilmiþtir. Eylem araþtýrmasý kapsamýnda 20 (yirmi) kiþilik bir eðitim sonrasýnda ise on (10) sosyal bilgiler öðretmen adayýnýn politik okuryazarlýk eðitimine yönelik görüþleri mülakat yoluyla alýnmýþtýr. Doktora tezi kapsamýnda hazýrlanan bu çalýþmanýn amacý sosyal bilgiler öðretmen adaylarýnýn politik okuryazarlýk eðitimi ile ilgili görüþlerini ortaya koyabilmektir. Bu kapsamda ses kayýt cihazý ile alýnan görüþler transkript edilmiþ, içerik ve betimsel analiz ile veriler analiz edilmiþtir. Verilerin analizinde geçerlik ve güvenirliði saðlayabilmek adýna ikinci bir araþtýrmacý tarafýndan veriler analiz edilmiþ, katýlýmcýlarýn doðrudan görüþlerine sýk sýk yer verilmiþtir. Araþtýrma sonucunda sosyal bilgiler öðretmen adaylarýnýn Politik Okuryazarlýk Eðitimi Modeli’ne yönelik olumlu görüþlere sahip olduðu; sosyal bilgiler öðretmen eðitimi ve vatandaþlýk eðitimi kapsamýnda yönetim ve politika kavramýnýn var olduðu her bir toplumsal yapýsý içerisinde alýnan kararlar üzerinde etkili olabilen, gerçekleþen politik olay ya da durumlar karþýsýnda bilgi, beceri ve deðerlerini demokrasinin inþasý için kullanabilen etkili ve etkin öðretmenlerin, vatandaþlarýn yetiþmesi için politik okuryazarlýðýn sosyal bilgiler baþta olmak üzere eðitim fakültelerindeki tüm lisans programlarýnda yer almasý gerektiðini düþünmektedirler. Politik okuryazarlýk eðitimi kapsamýnda demokratik deðerlere yer verilmesinden, farklý yöntem ve tekniklerin kullanýlmasýndan, ailedeki yönetimin, okuldaki yönetimin ve ülkelerdeki politikanýn ve medyanýn sýnýfa taþýnmasýndan, politik okuryazar bir birey olmalarýnda eðitimin etkili olmasýndan memnun kaldýklarý sonucuna ulaþýlmýþtýr. Sosyal Bilgiler için çok yeni bir beceri olan politik okuryazarlýðýn yalnýzca beceri boyutu ile deðil bilgi ve deðerler boyutu ile de birleþtirilerek ele alýnmasý, sosyal bilgiler öðretmen eðitiminde de vatandaþlýk eðitimi ve öðretmen eðitimi amaçlý yer verilmesi gerektiði bu araþtýrmanýn sonuçlarýna göre önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Sosyal Bilgiler öðretmen adayý, öðretmen eðitimi, politik okuryazarlýk, politik okuryazarlýk eðitimi, politika/siyaset, vatandaþlýk eðitimi.
|