Alevî-Bektaþî edebiyatýnýn önde gelen isimlerinden ve “Yedi Ulu Ozan”dan biri olan Pir Sultan Abdal, XVI. yüzyýl tekke þairlerindedir. Sivas’ýn Banaz köyünde doðmuþtur. Yaþamý boyunca hiçbir haksýzlýða boyun eðmemiþ, tüm baskýlara raðmen davasýndan ve ilkelerinden ödün vermemiþ olan Pir Sultan Abdal, birtakým siyasi aksiyonlardan dolayý isyancýlýkla suçlanarak, bir zamanlar müridi olan Hýzýr Paþa tarafýndan asýlmak suretiyle idam edilmiþtir. Þiirlerinin büyük bir kýsmýnda yaþadýðý dönemin sorunlarýný ve devlet yönetimini aðýr bir dille eleþtirerek aslýnda bir yandan da yaþadýðý sýkýntýlarý dile getirmiþtir. “Kýzýlbaþ” olarak da tanýnan Pir Sultan Abdal’ýn, Hz. Ali’ye, Ehl-i Beyt’e ve On Ýki Ýmam’a baðlýlýðýný, Alevî toplumunca önem arz eden birtakým kutsal mekânlara ve Bozatlý Hýzýr, Koyun Baba, Sultan Kurt Baba gibi söz konusu sahada hürmet edilen bazý þahsiyetlere gösterdiði saygýyý da þiirlerinde görmek mümkündür.
Pir Sultan Abdal’ýn þiirlerinde yer alan ve Hacý Bektaþ Velî Tekkesi’nin postniþinlerinden olan Þeyh Hasan’ýn, þairin baðlý olduðu tekkenin mürþidi olmasý dolayýsýyla, aslýnda Pir Sultan’ýn Bektaþî tarikatýyla da iç içe olduðu söylenebilir. Bunun yanýsýra, Pir Sultan’ýn tüm þiirleri incelendiðinde, Hacý Bektaþ Velî’yi konu edinen azýmsanmayacak ölçüde þiirlerinin olmasý, þairin bu tarikatla iliþkisini destekler niteliktedir. Bu çalýþma da Pir Sultan Abdal’ýn þiirlerinde Hacý Bektaþ Velî’yi ve söz konusu tarikat çevresini içeren þiirlerin ortaya çýkarýlmasý amacýyla yapýlmýþtýr. Ele alýnan 500’ü aþkýn þiirde, Hacý Bektaþ Velî, Hacý Bektaþ Velî Tekkesi, Bektaþîlik gibi konularýn yer aldýðý birçok kýsma tesadüf olunmuþ ve gerekli deðerlendirmeler yapýlarak çalýþmaya dâhil edilmiþtir. Böylelikle, Pir Sultan Abdal’ýn Bektaþî tarikatýyla münasebeti, müstakil bir çalýþmayla daha somut hâle getirilmiþtir.
Anahtar Kelimeler: Alevî-Bektaþî Edebiyatý, Pir Sultan Abdal, Hacý Bektaþ Velî, Bektaþîlik
|
