Öz: Çocuk kitaplarýnýn özel gereksinimli bireylerin sosyal kabulüne yönelik farkýndalýðý artýrmada ve onlara yönelik olumlu tutumlar geliþtirmede etkili olduðu çeþitli çalýþmalarda ortaya konmuþtur. Bu çalýþmalarýn çoðunda ise okul öncesi dönem resimli çocuk kitaplarý ele alýnmýþtýr. Oysaki özel gereksinimli bireylerin sosyal sorunlarý özellikle ergenliðin baþladýðý ve ortaokul sürecine denk gelen dönemde de devam edebilmektedir. Dolayýsýyla mevcut araþtýrmanýn amacý 11-14 yaþlarýna uygun çocuk kitaplarýnda özel gereksinimli bireylerin ele alýnýþýný çeþitli boyutlarýyla incelemektir. Çalýþma nitel araþtýrma yaklaþýmý, doküman incelemesi yöntemine uygun olarak tasarlanmýþtýr. Verilerin toplanmasýnda araþtýrma amacýna uygun olarak seçilen 5 çocuk kitabýndan yararlanýlmýþtýr. Kitaplar betimsel analiz ve içerik analizi ile incelenmiþtir. Yapýlan analizlerde kitaplarda yer alan kahramanlarýn sosyo-demografik özelliklerine, özel gereksinim durumlarýna, aile ve sosyal iliþkilerine, karþýlaþtýklarý güçlüklere ve bunlar karþýsýndaki tepkilerine iliþkin bulgular tespit edilmiþtir. Buna göre kitaplarýn dördü yabancý bir kültürde biri Türk kültüründe iþlenmiþtir. Kahramanlarýn 4’ü orta, 1’i alt sosyo-ekonomik düzeye sahip ailede doðmuþtur. Aileler genel olarak çocuðunu kabul edici ve destekleyicidir. Kahramanlar ciddi sosyal, akademik, psikolojik güçlüklerle karþýlaþmalarýna raðmen yaþamlarýný olumlu etkileyecek ve engel durumlarýyla baþ etmelerini saðlayacak bir deneyim içine girmektedirler. Ulaþýlan bu bulgular çocuk kitaplarýnýn özel gereksinimli bireylerin fark edilmelerinde, uyum sorunlarýný aþmada, onlara sosyal destek saðlamada ve yaþam doyumlarýný artýrmada etkili olarak kullanýlabileceðini göstermektedir. Bu sonuçlara baðlý olarak, öðrencilerin özel gereksinimli bireylere bakýþ açýlarýný ve yaklaþýmlarýný olumlu etkileyeceði deðerlendirildiði için, öðretmenlere kapsayýcý eðitim anlayýþýna uygun olarak öðrencilerine bu içeriklere sahip kitaplarý okumalarýný teþvik etmeleri, yaratýcý drama gibi etkili uygulamalarla bu kitaplarý ele almalarý yönünde öneriler sunulmuþtur.
Anahtar Kelimeler: Özel gereksinim, çocuk kitaplarý, 11-14 yaþ.
|