Her toplum içinde bulunduðu þartlara göre kendi dil ve kültürünü yaratýr. Bu nedenle her toplumun algýsý ve alýmlamasý diðerinden farklýdýr. Bu farklýlýk toplumlarýn mizah anlayýþýný da biçimlendirir. Fransýzcada ses benzerliðinden (paronymie) dolayý “l’humeur” (mizaç) sözcüðü ile sýkça karýþtýrýlabilen “l’humour” (mizah) / gülmece “gerçeðin gülünç, tuhaf, saçma ve alýþýlmadýk gibi bazý görünüþlerini ortaya çýkaran þaka biçimi’ olarak tanýmlanabilir. Mizah yazýnda hassas bir yer tutar. Mizah yazýmý ve anlaþýlýrlýðýný etkileyen ögelerin aynýsý çevirisinde de bulunur. Bunun için, mizahi metinlerin çevirisi bir sorun olarak görülür. Bu tür metinler ya çevrilemez ya da çevirisi çok zor olarak kabul edilir. Çünkü bir kültürde güldürücü etkiye sahip bir güldürü ögesi diðerinde ayný etkiyi yaratmayabilir. Bu nedenle genelde mizah çevirisi kayýp sayýlýr. Bu kayýplarý önleyebilmek ve erek kültürle çok iyi örtüþtürebilmek için çevirmenin erek dil ve kültürü iyi bilmesi kadar alýcýsýný da iyi tanýmasý, mizahi ögeleri erek kültüre uyarlayabilmesi, hatta yeniden yazma yeteneðine sahip olmasý gerekir. Bu noktadan hareketle, bu çalýþmada Jean Jacques Sempé ve René Goscinny’in “Le Petit Nicolas” (1994- Denoël Yay.) adlý eserinin dilimize çevirisi “Küçük Pýtýrcýk”, çevirmen kararlarý doðrultusunda, mizahi ögelerin eþdeðerliði baðlamýnda incelenecektir. Bu baðlamda, eþdeðerlik kavramýna yer verilecek, mizahi metinlerin özellikleri ve türleri açýklanacak, çevirisinde karþýlaþýlan sorunlara yönelik uygulanan yöntem, yaklaþým ve stratejiler araþtýrýlacaktýr. Çalýþmanýn alan yazýna küçük bir katký saðlamasý umulmaktadýr.
Anahtar Kelimeler: Çeviri, Mizah, Mizah Türleri, Eþdeðerlik, Uyarlama, Yeniden Yazma
|
