Türkiye’nin yarýnlarýna ýþýk tutacak bir mesleki eðitim süreci hedeflenirken bu hedef için bütün bileþenlerin durumu, halihazýrda devam eden mesleki eðitim süreçlerinin anlaþýlmasýna yönelik yaklaþýmlarýn eksikliði ya da sorunlarýnýn ortaya çýkarýlmasý süreçlerin saðlýklý yürütülmesine katký saðlayacaktýr. Bu amaçla mesleki eðitim süresince sadece öðrenci kaynaklý diðer bir ifade ile öðrenci akademik durumlarý ile açýklanabilecek bir baþarý- baþarýsýzlýk durumunun tespitinin yetersizliði ortaya konularak mesleki eðitim süreçlerinin toplumsal dinamikler ile eþgüdümünün açýklanmasý gerekmektedir.
Türkiye gibi geliþmekte olan ülkelerde okullar arasýndaki akademik baþarý farklýlýklarýnýn yüksek olmasý sebebiyle aileler doðal olarak yüksek baþarý gösteren okullara çocuklarýný kaydettirmek için bir mücadele içine girmektedir. Bu okullara eriþim hiç kolay olmayýp, niteliði yüksek olan okullara kayýtlý öðrencilerin aile profilleri incelendiðinde büyük çoðunluðunun ekonomik sermaye ve kültürel sermaye bakýmýndan avantajlý bireylerin çocuklarý olduðu fak edilmektedir.
Özellikle 1999 yýlýnda yükseköðretime geçiþ sistemi deðiþikliði sonrasý getirilen katsayýda farklýlýk uygulamasý ile bu sýnýflandýrma çok daha fazla keskinleþmiþ, meslek liseleri dezavantajlý ve akademik olarak temel eðitim okullarýnda baþarýsýz addedilen öðrencilerin çoðunlukla zorunlu olarak gelmek durumunda kaldýðý bir okul türü haline gelmiþtir. Bahsi geçen katsayý uygulamasý kaldýrýldýktan kýsa bir süre sonra liselere giriþ sýnav sistemi ve nitelikli okul uygulamalarý ile puaný en düþük öðrencilerin mesleki eðitimde kümelenmesine yol açýlmýþtýr. Kýsa zaman diliminde art arda uygulanan iki ayrý politika da okullar arasý baþarý farkýný arttýrýrken mesleki ve teknik liseleri farkýn en çok gözlemlendiði okul olarak konumlandýrýlmýþtýr.
Bu noktada yukarýda ifade edilen mesleki eðitimin baþarýsý ve toplumsal alandaki etkinliði noktalarýna bireysele indirgenen bakýþ açýsýnýn kýsýr döngüsü ve bu bakýþ açýsýnýn meslek liselerinin dün- bugün-yarýnlarýný, sorunlarýný anlamak ve anlatmak konusundaki eksiklikleri bu çalýþmada aþýlmaya çalýþýlmakta ve eðitimde baþarýsýzlýk sorunlarýnýn ayný diðer toplumsal olaylardaki gibi, toplumsal bir arka plan çizilmeden anlaþýlmayacaðý ifade edilmektedir.
Bu baðlamda çalýþma, meslek liselerinin kamuoyunda çokça iddia ve þikayet edilen baþarýsýzlýk durumunun bireysel yani öðrenci kaynaklý bir baþarýsýzlýk olmadýðýnýn, aslýnda bu baþarýsýzlýðýn toplumsal süreçlerin sonuçlarýndan biri olduðu ifadesindedir.
Araþtýrmanýn evrenini, 2019–2020 ve 2020-2021 öðretim yýllarýnda Manisa ili, Turgutlu ilçesinde ortaöðretim seviyesindeki saðlýk, inþaat, iklimlendirme, motor, muhasebe, mobilya, biliþim, hasta bakým bölümlerine sahip altý meslek lisesinde mesleki eðitim öðrenimi gören öðrenciler ile bu okullarda görev yapan ders ve okul rehber öðretmenleri, bu okullarda görev yapan yöneticiler, öðrencilerin iþbaþý öðrenim kapsamýnda staja gittikleri ya da mezuniyet sonrasý çalýþtýklarý iþ yeri temsilcileri oluþturmaktadýr. Araþtýrmanýn kapsamýnda toplam 163 kiþiden oluþan örneklem ile derinlemesine mülakat doðrultusunda görüþmeler yapýlmýþtýr.
Anahtar Kelimeler: Mesleki Eðitim, Kültürel Sermaye, Yeniden Üretim
|
