Teknoloji alanýndaki hýzlý deðiþim ve geliþim, beraberinde her yaþ grubundaki bireyin internet ve sosyal medya kullanýmýný arttýrmýþtýr. Ýnternet, günlük hayatta birçok ihtiyacý karþýlamakla birlikte sosyal ortamlarda gerçekleþtirilen her eylemin takip edildiði ve ardýnda bir iz býraktýðý gerçeði gözden kaçýrýlmaktadýr. Bu durum, veri kýrýntýlarýndan oluþan dijital ayak izi farkýndalýðýný önemli bir konu haline getirmiþtir. Dijital ayak izi, bireylerin sosyal ortamlardaki kimliðini oluþturmaktadýr. Kullanýcýlarýn internet ortamýnda gerçekleþtirdiði bütün eylemlerinin kaydedildiði ve sonrasýnda kiþinin aleyhine kullanýlabileceði düþünüldüðünde; dijital ayak izi farkýndalýðý önem kazanmaktadýr. Bu kapsamda araþtýrmanýn amacý; lise öðrencilerinin dijital ayak izi farkýndalýklarýný ve dijital yaþantý durumlarýný incelemektir. Araþtýrmanýn çalýþma grubunu, 2022-2023 eðitim öðretim yýlýnda eðitimlerine devam eden farklý kademlerdeki 612 lise öðrencisi oluþturmaktadýr. Veri toplama iþlemi, gönüllülük ilkesi esas alýnarak gerçekleþtirilmiþtir. Veri toplama aracý olarak katýlýmcý tarafýndan oluþturulan Kiþisel Bilgi Formu ile Sürmelioðlu ve Seferoðlu (2019) tarafýndan geliþtirilen Dijital Ayak izi Farkýndalýk ve Yaþantý Durumlarý Ölçeði kullanýlmýþtýr. Verilerin analizinde baðýmsýz örneklemler için T-testinden, tek faktörlü varyans analizinden (ANOVA) ve fark beliren gruplarýn daðýlýmý için SCHEFF testinden yararlanýlmýþtýr. Araþtýrma bulgularý katýlýmcýlarýn dijital ayak izi farkýndalýðýnýn orta düzeyde (X̄=3,60), dijital ayak izi yaþantýlarýnýn düþük düzeyde (X̄=1,80) olduðunu göstermektedir. Araþtýrmanýn diðer sonuçlarýna bakýldýðýnda katýlýmcýlarýn dijital ayak izi yaþantýlarý, cinsiyete, sýnýf düzeyine, okul türüne, internet kullaným süresine, kullanýlan sosyal medya uygulamasýna ve internete girilen yere göre anlamlý düzeyde farklýlaþmaktadýr. Araþtýrmada elde edilen bulgular ilgili alan yazýný ýþýðýnda tartýþýlarak öneriler sunulmuþtur. ORCID NO: 0000-0002-8532-106X̄
Anahtar Kelimeler: Dijital, dijital ayak izi, dijital ayak izi farkýndalýðý, lise öðrencileri.
|
