Temel iktisadi sorunun günümüzde yaygýn olarak kullanýlan tanýmýna göre iktisat, sonsuz olan isteklerin kýt olan kaynaklarla nasýl karþýlanabileceðini inceleyen bir bilim dalýdýr. Diðer taraftan, geçmiþe bakýldýðýnda temel iktisadi sorunun sadece bu ifadeye indirgenemeyeceði iddia edilebilir. Kimi iktisatçýlara göre, iktisadýn ikinci bir tanýmýna göre iktisat, ihtiyaç duyulan veya istenen þeyleri elde etme amacýna dönük bir faaliyet türüdür. Bu ikinci tanýmdan hareket edildiðinde temel iktisadi sorun bir amaca yöneliktir ve üretim yoluyla ihtiyaçlarýn veya isteklerin maddi tedarik faaliyetlerini konu edinir. Bir ilkçað düþünürü olan Ksenophon’un Oikonomikos adlý eserinden hareketle temel iktisadi sorunun bir üçüncü tanýmýna gerek olduðu savunulabilir. Ksenophon, iktisadý mülk yönetimi ile özdeþ bir biçimde tanýmlamýþtýr. Ksenophon’a göre, iktisat yani mülk yönetimi bir bilgi alanýnýn adýdýr ve insanlar bu bilgi alaný aracýlýðýyla mülklerini arttýrabilir, yani zenginleþebilir. Ksenophon’a göre, mülk insanlarýn sahip olduðu servet, servet ise bir insanýn sahibi olduðu ve kendisine faydalý olabilecek þeylerdir. Faydalý þeyler ise bir insanýn nasýl kullanýlacaðýný bildiði þeylerdir. O halde, Ksenophon’a göre, insanýn zenginleþmesini saðlayan þey sadece bir mülke sahip olmak deðil, sahip olduðu þeyin bilgisine de vakýf olabilmektir. Buradan hareketle, Ksenophon’a göre temel iktisadi sorun sahip olunmak istenen þeyin bilgisine nüfuz edebilmektir. Böylece iktisat, ihtiyaç duyulan veya istenen þeyleri elde etme amacýna dönük bir faaliyet türü olmanýn yaný sýra veya üretim yoluyla ihtiyaçlarýn veya isteklerin maddi tedarik faaliyetlerini sorun olarak ele alan bir faaliyet olmanýn yaný sýra, o faaliyetin bilgisine de sahip olmayý gerektiren bir kavramdýr. Çalýþmada bu tanýma iliþkin çýkarýmlar tartýþýlmýþtýr.
Anahtar Kelimeler: Ýktisat, Ýlkçað, Ksenophon
|