Klasik Arap edebiyatý içerisinde özel bir yere konumlanan mizah edebiyatý Türk araþtýrmacýlar tarafýndan ihmal edilmiþ bir alan olarak karþýmýzda durmaktadýr. Dolayýsýyla bu durum Türk okuyucusunun klasik Arap mizahýný daha yakýndan tanýmasýnýn önünde önemli bir engel oluþturmaktadýr.
Son yýllarda akademik sahada (makale, tez, kitap vb.) bazý çalýþmalarýn konusu olan klasik Arap mizahý, gerek akademik düzeyde, gerekse bu sahaya ilgi duyan araþtýrmacýlar nezdinde daha fazla inceleme konusu olmayý hak eden bir saha olarak görünmektedir.
Klasik döneme ait ansiklopedik türde yazýlan edebi eserler veya mizaha dair kaleme alýnan müstakil derlemeler mercek altýna alýndýðýnda, Arap mizahýnýn oldukça geniþ yelpazede bir mizah üretimi gerçekleþtirdiðine tanýk olunur. Bu baðlamda klasik Arap mizahý tipoloji ve karakterler açýsýndan oldukça zengin bir yapý arz etmenin yaný sýra, anekdotik merrviyyat içerisinde yer alan konu/tema bakýmýndan da çok fazla çeþitliðe sahiptir. Teþekkül ve geliþme evrelerinde telif edilen klasik Arap edebiyatý eserlerinde kayda geçen anekdotik rivayetler içerisinde mizaha iliþkin ele alýnan konu/temalarýn neler olduðu hususunda fikir vermesi açýsýndan, alana dair mütevazý da olsa katký saðlamasý düþüncesiyle bu bildirinin konusu “Klasik Arap Mizahý Kaynaklarýnda Tematik Çeþitlilik” olarak seçilmiþtir. Mizahi tipoloji-karakterlere dair bazý akademik çalýþmalar yapýldýðýndan bu konuya temas etmediðimiz bildirimizde, kýsa bir giriþin ardýndan klasik Arap mizahýnda anekdotik rivayetlerin muhtevasýnda yer alan temalarýn hangileri olduðu hususu ortaya konulmaya çalýþýlmýþtýr. Hazýrlýk süresince klasik dönemde mizaha dair kaleme alýnan eserlerden ve modern bazý çalýþmalardan istifade ettiðimiz bu bildiride ne tür mizahi temalarýn hangi eserlerde, ne oranda kayda geçtiðine iþaret edilip, bildiri sýnýrlarýnýn aþýlmamasý için mizahi temalara dair aktarýlan anekdot örneklerine yer verilmemiþtir.
Anahtar Kelimeler: Klasik Arap edebiyatý, mizah, tema, tipoloji, anekdot, nükte.
|