Ýnsanlarýn salt insan olmalarý hasebiyle bir takým haklara sahip olduðu düþüncesi yüzyýllar süren aþamalardan geçmiþ ve insan haklarý kavramý olarak bugünkü halini almýþtýr. Günümüzde ulusal ve uluslararasý düzeyde korunan en temel insan haklarýndan birisi de þüphesiz ki ifade özgürlüðüdür. AÝHM, ifade özgürlüðü konusunda prensip koyan 1976 tarihli ünlü kararýnda, ifade özgürlüðünün, sadece muteber ve zararsýz düþünceleri deðil, halkýn bazý kesimlerini ve hatta devleti dahi incitici, rahatsýz edici ve þoke edici fikirleri kapsadýðýný belirtmiþtir. Buna karþýn ifade özgürlüðünün kötüye kullanýlarak baþkalarýnýn þeref ve saygýnlýðýna zarar verilmemesi için yine ulusal ve uluslararasý düzeyde bir kýsým metinler ortaya konulmuþ, kamu otoriteleri tarafýndan hakkýn kötüye kullanýlmasý halinde uygulanabilecek müeyyideler belirlenmiþtir. Türk ceza mevzuatýnda yer alýp müeyyideye baðlanan suçlardan ifade özgürlüðü ile ilintili birçok suç bulunmakla birlikte bunlarýn en önemlisi þüphesiz ki hakaret suçudur. Uygulamada da adliyelerin iþ yükünü oluþturan suçlarýn baþýnda hakaret suçu gelmektedir. Hakaret suçunun adliyelerde ortaya çýkardýðý iþ yükü, usul kurallarýndan kaynaklanan bazý fýrsatçýlýklar, karþýlaþtýrmalý hukukta yer alan düzenlemeler ve AÝHM içtihatlarý göz önüne alýndýðýnda, hakaret suçunun TCK sistematiðinden çýkartýlarak cezai müeyyideye tabi tutulmasýnýn önüne geçilmesi gerekmektedir. Zira bu tür durumlar için cezai müeyyide yoluna gidilmeyerek yalnýzca tazminat sorumluluðunun ortaya koyulmasý toplumumuzda eleþtiri kültürünün hakim olmasýna da yardýmcý olacaktýr.
Kongre kapsamýnda sunulacak olan bildirimizde; hakaret suçunun ceza hukuku anlamýnda incelemesi yapýlacak ve bahse konu suçun ifade özgürlüðü ile irtibatý açýklanacaktýr. Yüksek yargý makamlarý tarafýndan bu suç özelinde ve ifade özgürlüðü baðlamýnda verilen kararlar izah edilerek hakaret suçuna iliþkin önemli hususlar hatýrlatýlacak ve uygulamada yaþanan bir kýsým sorunlara iliþkin çözüm önerilerinde bulunulacaktýr. ORCID NO: 0000-0002-3514-5635
Anahtar Kelimeler: Ýfade Özgürlüðü, Ýnsan Haklarý, Hakaret, Eleþtiri Hakký, Avrupa Ýnsan Haklarý Sözleþmesi
|
