Akademik sosyalleþme; ana babanýn, çocuðunun akademik performans düzeyine iliþkin nedensel yüklemeleri, eðitsel kariyerine dönük beklentileri ve eðitimine katýlýmýný da içeren ve çocuk/ergenin akademik geliþimini etkileyen tüm inanç ve tutumlarý betimlemeye dönük bir kavramdýr. Alanyazýn çocuk ve ergenlerin akademik performansý söz konusu olduðunda; akademik sosyalleþme baðlamýndaki ana baba - çocuk etkileþimlerinin yönü ve düzeyinin, ana babanýn eðitim durumu ve ailenin sosyoekonomik düzeyinden çok daha önemli ve doðrudan etkilerinin olabildiðini göstermektedir. Bu çalýþmada, birisi bireyci (Ýsveç) diðeri toplulukçu (Türkiye) deðerlere sahip iki ayrý kültürde, çocuk ve ergenlerin akademik sosyalleþmesindeki ana baba etkisinin karþýlaþtýrmalý olarak tartýþýlmasý amaçlanmýþtýr. Alanyazýnda hem formal hem de informal eðitimde bireyci deðerlerin vurgulandýðý Ýsveç kültüründe, ana babalarýn çocuklarýnýn eðitimine dönük gerçekçi ve yüksek beklentileri olduðunu; baþarýyý daha çok çocuklarýnýn yeteneklerine yükleme yaparak açýkladýklarýný, bununla birlikte eðitime katýlýmlarýnýn düþük olduðunu ortaya koymaktadýr. Bununla birlikte ana babalarýn özellikle ortaokul ve lise yýllarýndaki katýlýmlarýnýn düþüklüðü, çocuðun kendi eðitimi ile ilgili sorumluluðun ergenlikle birlikte kendisine verilmesi gerektiðini vurgulayan yönetsel ve sosyokültürel deðerlerle iliþkili olduðu anlaþýlmaktadýr. Bunun yanýnda toplulukçu deðerlerin formal ve informal eðitimde etkili olduðu Türkiye’de ise, ana babalarýn çocuklarý ile ilgili beklentilerinin, çocuklarýnýn okulda gösterdiði gerçek performans düzeyinden çok ana babanýn, çocuklarýnýn eðitsel ve mesleki geleceðine iliþkin istekleri ile biçimlendiði görülmektedir. Bunun yanýnda ana babalarýn eðitim düzeyleri yükseldikçe baþarýyý yetenekle ve tersi durumda da çaba ile açýklamaya dönük bir eðilim gösterdikleri anlaþýlmaktadýr. Son olarak Türkiye’de ana babalarýn, katýlýma dönük olumsuz motivasyonel inançlarý nedeniyle eðitime katýlýmlarýnýn da düþük olduðu görülmektedir. ORCID NO: 0000-0003-4028-8742
Anahtar Kelimeler: Akademik sosyalleþme, ana baba beklentisi, ana baba nedensel yüklemeleri, ana baba katýlýmý, akademik baþarý
|