Birden fazla afet tehlikesinin tesadüfi olarak bir arada görülmesi veya birbirini tetiklemesi durumunda çoklu tehlike, duyarlýlýk ve risk durumlarý ortaya çýkmaktadýr. Çoklu afet duyarlýlýðýnýn ve zarar görebilirliðinin birlikte deðerlendirilmesi sonucu bütünleþik risk maruziyeti belirlenmiþ olur. Risk maruziyetlerinin bütünleþik olarak belirlenmesi aþamasýnda risk elemanlarýna etki edecek birçok tehlike, duyarlýlýk ve zarar görebilirlik durumu tespit edilmektedir. Bu durum aslýnda risk azaltma çalýþmalarýnda daha çok gözden kaçabilen ikincil, bütünleþik tehlike veya duyarlýlýk durumlarýný deðerlendirmeyi esas almaktadýr. Dünyanýn farklý bölgelerinde birçok kurum veya kuruluþ bir araya gelerek bu tür tehlike oluþumlarýný ve risk elemanlarýna yönelik olasý zararlarý tespit etmektedir. Avrupa Birliði üyesi ülkelerde yüksek bütçeli projelerle çoklu afet tehlike veya risklerinin belirlenmesine yönelik çalýþmalar yapýlmaktadýr. Türkiye’de ise bu tür çalýþmalar henüz yeni sayýlabilecek durumdadýr ve geliþtirilmeye ihtiyaç duymaktadýr. Çalýþmada çoklu tehlike, duyarlýlýk veya risk çalýþmalarýnda kullanýlmak üzere geliþtirilen bütünleþik afet risk maruziyeti modeli ve analiz araçlarý tanýtýlmýþtýr. Bütünleþik afet risk maruziyeti modeli heyelan ve sel örneði esas alýnarak tasarlanmýþtýr. Heyelan ve sel duyarlýlýk, zarar görebilirlik, risk maruziyeti ve bütünleþik risk maruziyeti model ve analiz araçlarý ArcGIS Model Builder ortamýnda geliþtirilerek otomatize edilmiþtir. Geliþtirilen modeldeki her bir iþlem ve analiz araçlarý esas alýnarak isteyen kullanýcý kendi risk maruziyeti uygulamasýný gerçekleþtirebilir. Baþka türdeki afet tehlike ve duyarlýlýk analiz iþlemleri için de kullanýþlý olan model sayesinde afete neden olabilecek alanlardaki risk elemanlarýnýn maruziyet derecesi belirlenip görselleþtirilebilir.
Anahtar Kelimeler: Coðrafi Bilgi Sistemleri (CBS), bütünleþik risk maruziyeti modeli, ArcGIS Model Builder
|
