Bu çalýþma, Max Stirner ekseninde Anarþist eðitim ile John Dewey baðlamýnda demokratik eðitimi, mukayese etmeyi ve eðitim alanýnda tek bir özgürlükçü modelin olmadýðýnýn farkýna vardýrarak kendi düþünce dünyamýzda sürekli olarak talep ettiðimiz özgürlüðün ne türden bir özgürlük olmasý gerektiðine yönelik sorgulayýcý düþünceyi harekete geçirmeyi amaçlamaktadýr. Araþtýrma, eðitim meselesine, felsefi boyutta ve kuramsal açýdan yaklaþmayý hedeflediðinden araþtýrmada belge tarama ve doküman inceleme yöntemi kullanýlmýþtýr. Stirner'ýn antipedogojik boyutlara uzanan düþünceleri filozof Ývan Ýllich, pedagog Alice Miller, psikanalist Grand Mendel'in düþüncelerinden yararlanýlarak temellendirilmiþtir. Özgürlükçü tavrýyla resmi eðitimi, özgürlüðün önündeki en büyük engel olarak gören Stirner'a göre, okul, itaatkar insandan baþka bir þey istememektedir. Halbuki eðitim, güçlü, çalýþkan ve saðlýklý bireyler yetiþtirmenin yanýnda kendilerini yaratmanýn bilincinde olan ebedi karakterler yaratmayý hedeflemelidir. Ivan Ýllich, zorunlu okul sistemini, ideolojik ve ekonomik gereksinimler doðrultusunda gerçekleþtirilen bir tür beyin yýkama faaliyeti olarak deðerlendirerek; Alice Miller, Nazilerin ikinci dünya savaþýnda yaptýðý soykýrýma dikkat çekerek; Grand Mendel ise insanlýðýn baþlangýcýndan buyana var olan otorite figürünün eðitim kurumuyla resmileþtiðini öne sürerek Stirner'ýn fikirlerini desteklemiþlerdir. Bahsi geçen düþünürlerin eðitim üzerine eleþtirileri Dewey tarafýndan da dile getirilmiþtir. Fakat O, eðitimi geleneksel ve ilerici olarak ayýrmakla; özgürlük deðerinin, eðitimin resmi yapýsýnýn korunmasýyla mümkün olacaðýný ileri sürmekle; özgürlüðü, bireysel deðil sosyal bir hüviyet olarak görmekle, mevzu bahis edilen problemlere farklý yaklaþarak kendine has çözüm önerilerinde bulunmuþtur. Sonuç olarak, özgürlüðün tanýmlanýþ biçiminin özelikle eðitim alanýnda belirleyici olduðu, eðitime yaklaþýmlarýn ve eðitimden beklentilerin bu doðrultuda düzenlendiði dikkati çekmektedir.
Anahtar Kelimeler: Eðitim, Özgürlük, Birey
|
