Ekonomi ve iletiþim alanýnda yaþanan hýzlý geliþmeler ve küreselleþmenin de etkisi ile ulus devletler daha önce olmadýðý kadar entegre ve etkileþim içerisindedir. Yaþanan bu geliþmeler ve ilerlemeler sonucunda güvenlik olgusunun da boyutlarý da deðiþime uðramýþ ve devletler arasý etkileþim ve karþýlýklý baðýmlýlýk hiç olmadýðý ölçüde iç içe geçerek artmýþtýr. Ulus devletlerin varlýðýnýn ve etkinliðinin sorgulanmaya baþlandýðý günümüz uluslararasý konjonktüründe devletlerin birbirlerine olan karþýlýklý baðýmlýlýklarýnýn artmasý beraberinde ülkelerin birbirlerinin iç iþlerine ve ekonomilerine müdahalede bulunmasýna da imkân saðlamaktadýr. Günümüz uluslararasý sisteminde artýk devletler özellikle ekonomik anlamda birçok faaliyetini kendi sýnýrlarýnýn dýþýna taþýmak ve ayný zamanda diðer ülkelerinde kendi topraklarýnda çalýþma ve faaliyet göstermelerine fýrsat vermek zorunda kalmaktadýr. Dolayýsýyla uluslararasý politik sistem çok uluslu þirketlerin ve ticari oluþumlarýn ve örgütlerin iç içe geçtiði bir siyasi iliþkiler bütünü haline gelmektedir. Bu çalýþmanýn amacý Çin ve ABD’nin ulus devlet yaklaþýmlarý çerçevesinde sahip olduklarý çok uluslu þirketlerinin bölgesel ve uluslararasý sistem üzerindeki etkisi ve bu þirketlerin ABD- Çin’in baþ aktörleri olduðu küresel hegemonya mücadelesinde nasýl bir etkiye sahip olduðunu belirmeye çalýþmaktýr. Çalýþmanýn literatürde bu anlamdaki eksikliði gidererek katký sunacaðý öngörülmektedir. Bu çalýþma da kullanýlan PESTEL Yöntemi ile söz konusu çok uluslu þirketlerin bölgesel ve uluslararasý anlamdaki rekabetinin; politik, ekonomik, sosyal, teknolojik, çevresel ve hukuk alanlarýnda nasýl bir etkiye sahip olduðu ortaya koyulmaya çalýþýlmýþtýr. Çalýþmadan elde edilen bulgulara göre, ABD ve Çin menþei çok uluslu þirketlerin bölgesel ve küresel anlamda uluslararasý sistemin þekillenmesinde ciddi etkileri olduðu tespit edilmiþtir. ABD ve Çin’in çok uluslu þirketler aracýlýðýyla bölgesel ve uluslararasý anlamda oyun kurucu olduklarý görülmüþ, þirketler aracýlýðý ile uluslararasý sistemi çýkarlarý doðrultusunda inþa ettikleri anlaþýlmýþtýr.
Anahtar Kelimeler: ABD, Çin, Çok Uluslu Þirketler, ABD-Çin Rekabeti
|
